82 - فن آوری هسته ای ، چرا ؟
نویسنده : مهندس حسین رأفتی
گر چه دستيابي به فنّاوري هسته اي به بخشي از غرور ملّي ايرانيان تبديل شده است، امّا نه بدون الگوي هزينه- فايده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّي. با توجّه به پايان پذير بودن منابع فسيلي و نياز روزافزون جوامع انساني به منابع جديد انرژي ،نمي توان از مزاياي فنّاوري هاي نوين، از جمله فنّاوري هسته اي ( محل تلاقي علوم و فنون نوين ) چشم پوشيد.
فن آوری هسته ای ، چرا ؟
يکي از اهداف ملّت بزرگ ايران در انقلاب اسلامي ممانعت از نابودي منابع حياتي کشور، پاسداري از منافع ملّي و حراست از سرمايه هاي متعلق به نسل هاي آينده است. نظام مقدّس جمهـوري اسلامي ايران با توجّـه به ماهيّت مردمي خود، حفظ منافـع کلان ملّـي را در اولـويت برنامه هاي بلند مدّت خود قرار داده است. اگر چه دستيابي به فنّاوري هسته اي به بخشي از غرور ملّي ايرانيان تبديل شده است، امّا نبايد چنين تصوّر شود که بدون توجّه به الگوي هزينه- فايده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّي، مي توان به حرکت در اين زمينه ادامه داد.
دکتر علي اکبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي :
براي پيگيري فناوري هسته اي هزينه ـ فايده کرده ايم .
يکي از اهداف ملّت بزرگ ايران در انقلاب اسلامي ممانعت از نابودي منابع حياتي کشور، پاسداري از منافع ملّي و حراست از سرمايه هاي متعلق به نسل هاي آينده است. نظام مقدّس جمهـوري اسلامي ايران با توجّـه به ماهيّت مردمي خود، حفظ منافـع کلان ملّـي را در اولـويت برنامه هاي بلند مدّت خود قرار داده است. اگر چه دستيابي به فنّاوري هسته اي به بخشي از غرور ملّي ايرانيان تبديل شده است، امّا نبايد چنين تصوّر شود که بدون توجّه به الگوي هزينه- فايده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّي، مي توان به حرکت در اين زمينه ادامه داد. امروزه ديگر بر همگان آشکار شده است که با توجّه به پايان پذير بودن منابع فسيلي و نياز روزافزون جوامع انساني به منابع جديد انرژي نمي توان از مزاياي فنّاوري هاي نوين، از جمله فنّاوري هسته اي چشم پوشيد. بر اساس اسناد سازمان هاي علمي و تخصّصي معتبر در سطح جهاني و نيز بر پايه اسناد علمي آژانس، علوم و فنون هسته اي محل تلاقي علوم و فنون نوين است. پس از استقرار نظام مقدّس جمهوري اسلامي ايران متأسفانه کشورهاي غربي با اِعمال استاندارد دوگانه اعلام کردند که ايران نيازمند برخورداري از فنّاوري هسته اي نيست، امّا نظام اسلامي بر مبناي حقوق مسلّم کشورمان در چارچوب ميثاق هاي بين المللي و بر پايه قوانين آژانس بين المللي انرژي اتمي و با التزام عملي به معاهده منع گسترش تسليحات اتمي (NPT) دستيابي به انرژي هسته اي را در دستورکار قرار داد.
پيش از پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي، موضوع بهـره برداري از انرژي هسته اي از سوي کشورمان توسط کارشناسان مؤسسه پژوهشي استـنفـورد (SRI) در دستور کار قرار گرفت و پس از بررسي ابعاد و زواياي مختلف آن، توصيه شد تا نسبت به تأمين برق هستـه اي تا حدّ 20هـزار مگـاوات اقدام شود. بر اين اساس پروژه هاي متعددي از جمله ساخت دو راکتور اتمي در ساختگاه بوشهر و دارخوين، ساخت تأسيسات مربوط به غني سازي در اصفهان و چند پروژه ديگر با حمايت ايالات متحده آمريکا، فرانسه، آلمان و برخي کشورهاي ديگر آغاز شد. امّا، پس از پيروزي نهضت اسلامي تقريباً تمام اين فعاليّت ها در محاق تعليق و تعطيل قـرار گرفـت. ناگفته پيداست که اين تغيير رويکرد قدرتهاي جهاني به دليل ماهيّت فنّي و تخصصي موضوع رخ نداده است. آن‌ها همواره در پيِ تضعيف مباني حاکميّت ملّي و تضعيف اقتدار نظام بوده اند و همواره موضوعي را براي نيل به مقصود خود مستمسک قرار داده اند. چگونه است که تا پيش از انقلاب اسلامي، آن‌ها به نياز ايران به فنّاوري هسته اي اذعان نموده و با حکومت استبـدادي سابق همه گونه همـکاري مي کردند امّا طي يک دهـه گذشته بنگاه هاي خبرپراکني و تبليغاتي آن‌ها به تشريح زيان هاي انرژي هسته اي به ويژه براي ايران پرداختند. مشخص است که دليل اين يک بام و دو هوا چيست و هر ناظري که از اندک هوش سياسي برخوردار باشد، مي تواند به علّت اصلي اين تغيير رويکرد پي ببرد. پایان .
آژانس بين‌المللي انرژي برآورد کرده است که طي 2 دهه آينده شاهد بيش از يک تريليون دلار سرمايه گذاري جديد براي احداث نيروگاه‌هاي برق هسته‌اي باشيم.نيمي از اين سرمايه گذاري در چين، هند و آمريکا خواهد بود و در اروپا نيز عمده سرمايه گذاري‌هاي جديد در حوزه برق هسته‌اي با هدف جايگزيني نيروگاه‌هاي سوخت فسيلي خواهد بود که در حال بازنشسته شدن هستند.
به گزارش اتحاديه جهاني هسته‌اي، جالب است بدانيد که در دهه 1980 ، بيش از 218 راکتور توليد برق آغاز به کار کردند يعني به طور متوسط يک راکتور در هر 17 روز. از اين تعداد ۴۷ مورد متعلق به آمريکا، ۴۲ مورد فرانسه و ۱۸ مورد متعلق به ژاپن بود. اين تعداد حقيقتا آمار بالايي را شامل مي‌شد که توان متوسط هر يک 923.5 مگاوات الکتريک بود.
اما اکنون پيش بيني‌ها حاکي از آن است که در دهه پس از سال ۲۰۱۵ نيز شاهد يک آمار انفجاري مشابه ديگر در اين زمينه خواهيم بود و با توجه به گرايش فوق العاده برخي کشورها مانند چين، روسيه، هند و آمريکا به افزايش تعداد نيروگاه‌هاي هسته‌اي و تقاضاي سيري ناپذير جهان براي انرژي که در سال ۲۰۱۵ به ۲ برابر ميزان دهه ۱۹۸۰ خواهد رسيد، يک برآورد واقع گرايانه (از آنچه ممکن است) مي‌توان ارائه کرد مبني بر اين که در دهه پس از سال ۲۰۱۵، هر ۵ روز شاهد آغاز به کار يک واحد ۱۰۰۰مگاواتي راکتور هسته‌اي در سطح جهان خواهيم بود
افزايش وابستگي توسعه اقتصادي کشورها به انرژي و قيمت‌هاي در حال رشد آن، وضع قوانين سختگيرانه بين‌المللي محيط زيست و جهت گيري برنامه ريزي دولت‌ها به سمت ايجاد تنوع درمنابع انرژي بدين معناست که کشورها ناگزير از حرکت به سمت انرژي هايي مانند انرژي هسته‌اي و انرژي‌هاي تجديدپذير در راستاي کاهش وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي هستند. براي دستيابي به اين هدف، اغلب کشورهاي پيشرفته و در حال توسعه ، برنامه ريزي انرژي را در رأس مهم ترين اهداف خود قرار داده‌اند.
سايت worldnuclearreport
تا يک ژانويه 2015، بيش از 435 راکتور هسته‌اي در جهان فعال است
در حال حاضر 70 راکتور با ظرفيت اسمي 65 گيگاوات در جهان در حال احداث است. 48 راکتور ژاپن هنوز تعطيل است که البته روند بازگشايي آن‌ها آغاز شده به گونه‌اي که 4 راکتور تاييديه راه‌اندازي مجدد را دريافت کرده است و 17 راکتور ديگر نيز مراحل بازبيني را مي‌گذراند.
به گزارش سايت ” اتحاديه جهاني هسته اي”، حدود 11 درصد از برق جهان با استفاده از انرژي هسته‌اي توليد مي‌شود.
براي احداث بيش از 170 راکتور نيزبا ظرفيت خالص بالقوه 198580 مگاوات الکتريک برنامه ريزي شده و ساخت بيش از 300 راکتور نيز در کشورهاي مختلف پيشنهاد شده است.
آمريکا بالاترين ظرفيت توليد برق هسته‌اي را با رقم 104 گيگاوات در اختيار دارد که پس از آن ، فرانسه با63 گيگاوات و ژاپن با ظرفيت 42 گيگاوات (عمدتا غيرفعال) قرار دارد
16 کشور دست کم براي تامين يک چهارم برق موردنياز خود به انرژي هسته‌اي وابسته هستند.
فرانسه حدود سه چهارم برق خود را از انرژي هسته‌اي توليد مي‌کند
و کشورهاي بلژيک، جمهوري چک، مجارستان، اسلوواکي،سوئد،سوئيس، اسلووني و اوکراين يک سوم يا بيشتر برق خود را از انرژي هسته‌اي تامين مي‌کنند،اين رقم براي کره جنوبي،بلغارستان وفنلاند بيش از 30 درصد و براي آمريکا،انگلستان ، اسپانيا و روسيه تقريبا يک پنجم است.
در بين کشورهايي که خود ميزبان نيروگاه‌هاي هسته‌اي نيستند،ايتاليا و دانمارک تقريبا 10 درصد برق خود را از انرژي هسته‌اي تامين مي‌کنند.به گزارش سايت Nuclear Industry Association ،افزايش تقاضا براي انرژي ،نگراني‌ها از تغييرات آب و هوايي و اتکا به سوخت‌هاي فسيلي، موجب افزايش گرايش به برق هسته‌اي شده است.
در اين عرصه کشورهاي داراي برنامه‌هاي تثبيت شده، درصدد جايگزيني راکتورهاي قديمي و گسترش ظرفيت موجود از طريق ارتقاي نيروگاه‌ها هستند و بيش از 45 کشور در حال تصميم گيري براي لحاظ کردن انرژي هسته‌اي در ترکيب انرژي خود هستند ويا در اين زمينه تصميم جدي اتخاذ کرده‌اند.
در اين عرصه چين داراي 22 راکتورهسته‌اي فعال و 26 راکتور در حال ساخت است و علاوه بر اين، ساخت راکتورهاي بيشتري نيزشامل شماري از پيشرفته ترين‌هاي جهان، در چين برنامه ريزي شده است با اين هدف که ظرفيت برق هسته‌اي خود را تا سال 2020 دست کم به 58 گيگاوات الکتريک برساند و پس از آن نيز اين رقم را تا سال 2030 به 200 گيگاوات الکتريک و تا سال 2050 به 400 گيگاوات الکتريک افزايش دهد.
هند نيز که يک برنامه هسته‌اي در حال شکوفايي دارد، ظرفيت برق هسته‌اي خود را تا سال 2020 به 14600 مگاوات الکتريک افزايش مي‌دهد و برنامه ريزي کرده است که 25 درصد برق موردنياز خود را تا سال 2050 از انرژي هسته‌اي تامين کند.امارات نيز با يک کنسرسيوم کره جنوبي طي قراردادي 20 ميليارد دلاري براي ساخت 4 راکتور تجاري برق هسته‌اي با ظرفيت 6/5 گيگاوات الکتريک تا سال 2020 به توافق رسيده است.احداث اولين واحد نيز در جولاي 2012 و دومين واحد نيز مي2013 آغاز شده است
56 کشور در مجموع 240 راکتور تحقيقاتي در اختيار دارند و 180 راکتور هسته‌اي نيز تامين انرژي 150 کشتي و زير دريايي را برعهده دارند.
از نظر ميزان عملکرد نيروگاه‌هاي برق هسته‌اي ،آمريکا طي 20 سال گذشته شاهد بهبود مستمر بوده است به گونه‌اي که نيمي از 50 راکتور برتر جهان با راندمان 90 درصد را در اختيار دارد و بالغ بر يک سوم برق هسته‌اي جهان در آمريکا توليد مي‌شود.
در مجموع آمريکا بزرگ ترين کشور برخوردار از انرژي هسته‌اي در جهان شناخته شده است. ميزان انرژي هسته‌اي توليدي در اين کشور در سال 2013معادل انرژي 187.9 ميليون تن نفت بوده است.
فرانسه با 95.9 ميليون تن و روسيه با 39.1 ميليون تن، به ترتيب در رتبه‌هاي دوم و سوم از اين نظر قرار گرفته‌اند. ميزان انرژي هسته‌اي توليدي در برخي کشورهاي ديگر عبارت است از: کانادا معادل 23 ميليون تن نفت، بلژيک معادل 9.6 ميليون تن نفت، آلمان معادل 22 ميليون تن نفت، انگليس معادل 16 ميليون تن نفت و چين معادل 25 ميليون تن نفت.
مقايسه انرژي هسته‌اي با ديگر منابع انرژي
حجمي ازسوخت اورانيم رابه کوچکي پاک کن انتهاي يک مداد تصور کنيد،اين ميزان اورانيم به همان اندازه 480 متر مکعب گاز طبيعي و يا 806 کيلوگرم زغال سنگ يا 149 گالن نفت ، انرژي دارد.براي يک راکتورهسته‌اي هزار مگاوات الکتريک سالانه 27 تن سوخت تازه موردنياز است، در حالي که يک نيروگاه زغال سنگ براي توليد همين ميزان انرژي ، بيش از 5/2 ميليون تن زغال سنگ نياز دارد.يک گرم اورانيم 235 وقتي تحت فرآيند شکافت در يک راکتور هسته‌اي قرار مي‌گيرد،به‌اندازه سوزاندن 3 تن زغال سنگ يا 2 تن نفت ، انرژي توليد مي‌کند.
کارآيي برق هسته اي
يک کيلوگرم زغال سنگ براي مدت 4 روز ميتواند يک لامپ 60 وات را روشن نگه دارد، در حالي که انرژي هسته‌اي قادر به تامين برق موردنياز همان لامپ تا 685 سال است.
آيا انرژي هسته‌اي گاز گلخانه‌اي توليد مي‌کند؟
در طول فرآيند توليد برق در نيروگاه هسته‌اي هيچ ميزان دي اکسيد کربن، اکسيد نيتروژن و دي اکسيد سولفور توليد نمي‌شود.انرژي هسته‌اي تنها منبع انرژي پاکي است که 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته برق توليد مي‌کند.به ازاي هر کيلووات ساعت برق هسته‌اي ، کمتر از 5 گرم دي اکسيد کربن منتشر مي‌شود، رقمي که براي برق توليدي در نيروگاه گاز طبيعي بيش از 365 گرم و براي نيروگاه زغال سنگ ،900 گرم است
هزينه ساخت راکتورهاي جديد
ساخت يک راکتور بزرگ بين 6 تا 8 ميليارد دلار هزينه دربرداردکه البته پس از ساخت ، هزينه‌هاي فعاليت آن براي توليد برق پايين خواهد بود.
1800 مگاوات برق براي تامين انرژي موردنياز 8/1 ميليون خانه کافي است ( یعنی مصرف خانگی حدود شش میلیون نفر ) .
نيروگاه هسته اي
خروجي برق:1800 مگاوات
تعدادراکتورموردنياز:2 عدد
زمين مصرفي:4/4 کيلومتر مربع
نيروگاه بادي
خروجي برق:هر توربين بادي به طور متوسط 5/2 مگاوات برق توليد مي‌کند
تعداد توربين‌هاي موردنياز براي توليد 1800 مگاوات برق:720
زمين مصرفي:437 کيلومتر مربع
نيروگاه خورشيدي
خروجي برق:يک مگاوات در هر30 هزار مترمربع از پانل‌هاي خورشيدي فتوولتائيک
زمين مصرفي:54 کيلومتر مربع
علاوه بر هزينه مذکور، فرآيند توليد پانل‌هاي خورشيدي ضايعات سمي و خطرناکي ايجاد مي‌کند. بيش از 80 درصد پانل‌هاي خورشيدي اروپا در چين توليد مي‌شود و در سال 2011 در پي نشت گسترده ضايعات سمي در نتيجه وقوع حادثه‌اي در يک کارخانه توليد پانل‌هاي خورشيدي، اعتراضات گسترده‌اي در چين انجام شد.نکته جالب ديگر اين که اگر يک راکتور منفرد هسته‌اي 500 مگاواتي را از شبکه خارج کنيد، بايد بيش از 100 هزار تاسيسات خورشيدي و 750 توربين بادي به کار گرفته شود تا جاي خالي راکتور را پر کند.
در حال حاضر جهان جايگزيني براي نيروگاه‌هاي هسته‌اي ندارد و منابع ديگر انرژي براي توليد برق بسيار پرهزينه هستند.همچنين کشورهاي جهان بدين نتيجه رسيده‌اند که انرژي‌هاي نو مانند بادو خورشيد تنها به عنوان مکمل قابل استفاده هستند و صنعت و اقتصاد کشوري را نمي‌توان با اتکا به اين انرژي‌ها چرخاند.
براي توليد يک کيلووات ساعت انرژي الکتريسيته، ۳۵صدم کيلوگرم زغال سنگ يا يک سوم ليتر نفت يا چهاردهم متر مکعب گاز لازم است در حالي که با 2.5 ” ميلي گرم ” اورانيم طبيعي و يا يک دهم اين مقدار اورانيم غني شده نيز، مي‌توان همين مقدار انرژي را توليد کرد.
در حال حاضر راکتورهاي هسته‌اي از نوع شکافت با سوخت اورانيم هستند اما نسل دوم انرژي هسته‌اي که دنيا در حال سرمايه گذاري روي آن در قالب يک پروژه چند مليتي است، متمرکز بر ساخت راکتور اتمي از نوع گداخت است. اين پروژه از سال ۲۰۰۰ شروع شده است.احتمالا 2050 عملیاتی و اقتصادی بشوند .
نیرو گاههای هسته ای ، هزينه‌هاي متغير پايين تر :
به گزارش اداره اطلاعات انرژي آمريکا، هزينه‌هاي متغير(شامل سوخت) فعاليت نيروگاه‌هاي پيشرفته برق هسته‌اي به ازاي هر مگاوات ساعت بيش از 8/11 دلار است ، رقمي که براي نيروگاه‌هاي زغال سنگ 30 دلار و براي نيروگاه‌هاي معمول گاز طبيعي بيش از 49 دلار است.در واقع نيروگاه‌هاي برق هسته‌اي ارزان ترين گزينه براي توليد برق در بين تمامي منابع تامين برق قابل اعتماد هستند
بر اساس گزارش انستيتو انرژي هسته اي، ” هزينه‌هاي سوخت ” براي توليد يک واحد برق براي نيروگاه‌هاي هسته‌اي تنها 9/7 دلار به ازاي هر مگاوات ، براي نيروگاه‌هاي گاز طبيعي 1/35 دلار به ازاي هر مگاوات ساعت و براي نيروگاه‌هاي زغال سنگ 3/25 دلار به ازاي هر مگاوات ساعت است.
با توجه به قيمت‌هاي فعلي و نرخ مصرف ، ” منابع موجود اورانيم ” تا 80 سال ديگر دوام خواهد داشت که در مقايسه با عمر 30 تا 50 سالي که براي ذخاير مس، روي، نفت و گاز طبيعي برآورد مي‌شود، رقم قابل توجهي است. فرآيندهاي پردازش مجدد ،بازيافت واستفاده از فناوري راکتورهاي زاياي پرسرعت موجب افزايش 60 برابري طول عمرذخايرشناخته شده فعلي تا هزاران سال خواهد شد.
انرژي هسته‌اي 2 ويژگي مهم دارد که انعطاف پذيري آن را افزايش مي‌دهد:
اول اين که هزينه‌هاي توليد برق هسته‌اي چندان وابسته به تغيير بهاي سوخت نيست
و دوم اين که سوخت اصلي آن يعني اورانيم دربسياري کشورها موجود است ، ضمن اين که مقادير بسيار کمي از آن موردنياز است که همين امرفراهم آوردن موجودي استراتژيک را براي کشورها امکان پذير مي‌کند.
بر اساس برآورد انستيتو انرژي هسته‌اي آمريکا ،
در يک نيروگاه زغال سنگ ، 78 درصد هزينه‌ها مربوط به ” سوخت ” است، رقمي که براي نيروگاه گازي بيش از 89 درصد است
اما اين ميزان براي تامين اورانيم نيروگاه هسته‌اي تنها 14 درصد است.
علاوه بر اين، اورانيم يک منبع متمرکز انرژي است که به راحتي و با هزينه پايين قابل ” حمل ” است، به گونه‌اي که يک کيلوگرم اورانيم طبيعي بيش از 20 هزار بارانرژي بيشتري نسبت به همين ميزان زغال سنگ توليد مي‌کند.
محیط زیست :
mongabay که يکي از معتبرترين سايت‌هاي اخبار علمي محيط زيست است ، طي گزارشي دراواخر ژانويه 2015 اعلام کرد:انرژي هسته‌اي در مقاطعي با مخالفت جوامع محيط زيست مواجه مي‌شود با اين استدلال که اين انرژي ضايعات مضر راديواکتيو توليد مي‌کند ويا ميتواند به لحاظ ايمني مخاطراتي به همراه داشته باشد.
انرژي‌هاي تجديدپذير يک گزينه سبز جايگزين براي سوخت‌هاي فسيلي هستند اما نصب تجهيزات مربوط به آن‌ها باعث برهم زدن زيستگاه‌ها مي‌شود.
انرژي هسته‌اي در مقايسه با زغال سنگ، سالانه موجب کاهش ” 4/2 ميليارد تن ” انتشار کربن مي‌شود و ميزان آزادسازي مواد مضر مانند فلزات سنگين و مواد شيميايي را محدود مي‌کند.
انرژي هسته‌اي همچنين به دليل تراکم انرژي گزينه‌اي مطلوب براي جايگزيني سوخت‌هاي فسيلي است ، به گونه‌اي که به‌اندازه يک توپ گلف از اورانيم ميتواند انرژي کافي را براي کل طول زندگي يک فرد فراهم کند در حالي که معادل آن بايد به‌اندازه جرم 800 فيل زغال سنگ براي تامين انرژي موردنياز هر فرد درطول زندگي اش مصرف شود که 12 هزار تن اکسيد کربن نيز در هوا آزاد مي‌کند.
بهره گيري از فناوري‌هاي نسل آينده در عرصه انرژي هسته‌اي که طي آن‌ها سوخت بازيافت مي‌شود، راندمان استفاده از اورانيم را به ميزان 150 برابر افزايش مي‌دهدو طول عمر راديواکتيو ضايعات هسته‌اي را از چند هزارسال به چند قرن کاهش مي‌دهد و در نتيجه موجب بهبود فرآيند توليد انرژي و کاهش آثار زيست محيطي مي‌شود.
چشم انداز 2030 :
اتحاديه جهاني هسته‌اي در جديدترين بررسي خود با عنوان”زنجيره تامين هسته‌اي جهان:چشم انداز 2030″ به بررسي فرصت‌ها و چالش‌ها در اين عرصه طي 15 سال آينده پرداخته وبرآورد کرده است که تا سال 2030 بيش از 266 راکتور جديد با سرمايه گذاري ” 1.2تريليون دلار ” آغاز به کار خواهد کرد.
منطقه آسيا از اين لحاظ بالاترين رشد را شاهد خواهد بود چراکه در اين منطقه در حال حاضر 47 راکتور در حال ساخت است و 142 راکتور ديگر نيز تا سال 2030 ساخته مي‌شود.با توجه به اين مهم، حجم سرمايه گذاري در پروژه‌هاي هسته‌اي طي اين دوره در آسيا به 781 ميليارد دلار خواهد رسيد.
وضعیت هسته ای کشورهای مختلف با آمار :
چين
اين کشور در مجموع 20 راکتور فعال با ظرفيت 18 گيگاوات دارد. 28 واحد نيز دراين کشوردر حال ساخت است که تا سال 2019 کل ظرفيت برق هسته‌اي اين کشوررا به 46 گيگاوات مي‌رساند و تا سال 2030 نيز برنامه ريزي کرده است که 100 واحد جديد ديگر به اين مجموعه اضافه کند
هند
اين کشور با وجود دارا بودن 21 نيروگاه برق هسته‌اي و 6 نيروگاه در حال ساخت، به دنبال احداث نيروگاه‌هاي بيشتراست و براي توليد 25 درصد برق موردنياز خود از انرژي هسته‌اي با سرمايه گذاري 85 ميليارد دلار تا سال 2050برنامه ريزي کرده است
تايوان طي 3 دهه گذشته 20 درصد برق موردنياز خود را از 6 راکتور در 3 نيروگاه هسته‌اي تامين کرده است.
ويتنام در سال 2011 طرحي را براي راه‌اندازي 10 راکتور تا سال 2030 تصويب کرد که در اين راستا با شرکت Rosatom و برخي شرکت‌هاي ژاپني نيز قرارداد امضا کرده است.ديگر کشورها مانند فيليپين، سنگاپور، مغولستان و کامبوج در اين مسير اندکي از بقيه عقب تر هستند.
توليد ناخالص داخلي آسيا تا سال 2020 ( یعنی فقط پنج سال ذیگر ) به ميزان 65 درصد رشد خواهد يافت و براي تحقق اين رشد، مصرف انرژي به ويژه در چين، هند و اندونزي تقريبا 60 درصد افزايش خواهد يافت.
ژاپن : بازگشت ژاپن به انرژي هسته‌اي
واحدهاي دوقلوي هسته‌اي “سنداي” در فرمانداري “کاگوشيما”متعلق به شرکت Kyushu Electric Power در تاريخ 7 نوامبر2014 براي راه‌اندازي دوباره چراغ سبز گرفتند. سايت power magazine در مطلبي با عنوان “ژاپن راه‌اندازي دوباره اولين واحدهاي هسته‌اي را تاييد کرد”در اواخر سال 2014 با اعلام اين مطلب چنين آورده است:اين واحدها با آغاز فعاليت شان که به احتمال قوي در سال 2015 خواهد بود، اولين مورد از 48 راکتور ژاپن خواهند بود که در پي حادثه سال 2011 فوکوشيما با هدف کنترل‌هاي ايمني تعطيل شدند.در حال حاضر شرکت مربوطه تنها بايد يکسري الزامات حقوقي را به انجام برساند. دست کم 18 راکتور در 12 نيروگاه هسته‌اي ژاپن تحت ارزيابي‌هاي ايمني توسط اداره نظارت هسته‌اي (NRA) براساس استانداردهاي جديداعلام شده در جولاي سال 2013، قرار دارند.نخست وزير اين کشور قول داده است تمامي راکتورهايي را که بازنگري‌هاي امنيتي را با موفقيت پشت سر بگذارند، دوباره راه‌اندازي کند. انتشار اين اخبار که از سوي بسياري تحليلگران ، يک نقطه عطف مهم سياسي توصيف شده است؛ موجب افزايش 39.25 درصدي بهاي اورانيم در جهان براي نخستين بار طي 16 ماه شد.
زلزله 9 ريشتري ژاپن 2011و سونامي پس از آن موجب ذوب شدن هسته 3 راکتور فوکوشيما بر اثر گرماي بيش از حد و انتشار تشعشعات راديواکتيو شد، حادثه‌اي که جهان را در شوک فروبرد. ژاپن ، کشوري کاملا صنعتي با وجود شرايط ايمني بالا، با فاجعه‌اي هسته‌اي در مقياس مشابه حادثه مرگبار سال 1986 چرنوبيل در جمهوري اوکراين مواجه شد.
ميزان مصرف برق هسته اي: 17230 گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:48عدد
سهم برق هسته اي:صفر درصد
روسيه
ميزان مصرف برق هسته اي: 166293گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:33عدد
سهم برق هسته اي: 17.8 درصد از کل برق موردنياز
آمريکا
ميزان مصرف برق هسته‌اي : 770719گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:100عدد
سهم برق هسته اي: 19 درصد از کل برق موردنياز
در سال 2013 و پس از سی سال عدم ساخت رآکتور جدید ، برنامه هسته اي اين کشور بار ديگر در صدر برنامه هاي تامين انرژي قرار گرفت به گونه اي که اين کشور در حال حاضر احداث 5 راکتور جديد را درون نيروگاه هاي فعلي خود آغاز کرده است.
انگلستان
ميزان مصرف برق هسته اي: 63964گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:18عدد
سهم برق هسته اي: 18.1 درصد از کل برق موردنياز
در اين کشور 11 راکتور در مرحله ساخت است که تا سال 2025 راه اندازي مي‌شود
کره جنوبي
ميزان مصرف برق هسته اي: 143550گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:23عدد
سهم برق هسته اي: 30.4 درصد از کل برق موردنياز
فرانسه
ميزان مصرف برق هسته اي: 407438گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:58عدد
سهم برق هسته اي: 74.8 درصد از کل برق موردنياز
فنلاند
ميزان مصرف برق هسته اي: 22063گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:4عدد
سهم برق هسته اي: 32.6 درصد از کل برق موردنياز
جمهوري چک
ميزان مصرف برق هسته اي: 28603گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:6عدد
سهم برق هسته اي: 35.3 درصد از کل برق موردنياز
سوئيس
ميزان مصرف برق هسته اي: 24445گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:5عدد
سهم برق هسته اي: 35.9 درصد از کل برق موردنياز
بلژيک
ميزان مصرف برق هسته اي: 38464گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:7عدد
سهم برق هسته اي: 51 درصد از کل برق موردنياز
هند
ميزان مصرف برق هسته اي: 29665گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:20عدد
سهم برق هسته اي: 3.6 درصد از کل برق موردنياز
اسپانيا
ميزان مصرف برق هسته اي: 58701گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:8عدد
سهم برق هسته اي: 20.5 درصد از کل برق موردنياز
کانادا
ميزان مصرف برق هسته اي: 89060گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:20عدد
سهم برق هسته اي: 15.3 درصد از کل برق موردنياز
چين
ميزان مصرف برق هسته اي: 92652گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:17عدد
سهم برق هسته اي: 2درصد از کل برق موردني
اوکراين
ميزان مصرف برق هسته اي: 84886گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:15عدد
سهم برق هسته اي: 46.2 درصد از کل برق موردنياز
آلمان
ميزان مصرف برق هسته اي: 94098گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:9عدد
سهم برق هسته اي: 16.1 درصد از کل برق موردنياز
سوئد
ميزان مصرف برق هسته اي: 61474گيگاوات ساعت
مجموع راکتورهاي فعلي:10عدد
سهم برق هسته اي: 38.1 درصد از کل برق موردنياز
در بين تازه واردان نيز بلاروس و امارات به ترتيب احداث دومين و سومين واحد هسته‌اي خود را آغاز کرده‌اند. بنگلادش، اردن ، ترکيه، لهستان و بسياري از کشورهاي ديگر نيز در حال پيشروي در مسير دستيابي به برق هسته‌اي هستند.
شاهد تحقيقات بسيار براي راه‌اندازي نسل جديد راکتورها هستيم که‌ايمن ترهستند و ضايعات کمتري نيز توليد مي‌کنند. بر اساس آمارهاي جديد، دوسوم از 69 راکتور در حال ساخت در آسيا هستند.
برزيل نيزدرصدد احداث 5 راکتور جديد تا سال 2030است.
ترکيه ، برنامه ساخت نيروگاه اتمي خود را با کمک روسها شروع کرده است و نيروگاه‌هاي بعدي خود را با ژاپن احداث خواهد کرد. ترکيه 4نيروگاه در شمال توسط کنسرسيوم ژاپني و 4 نيروگاه در جنوب توسط روسها را در دست ساخت دارد
امارات ساخت نيروگاه هسته‌اي را با کره در کشور خود شروع کرده است و احتمالا در سال 2018 اولين نيروگاه و در سال 2019 دومين نيروگاه خود را وارد مدار خواهد کرد، سپس به سمت راه‌اندازي نيروگاه‌هاي سوم و چهارم خود خواهد رفت.
کشورهاي قطر و کويت نيز تمايل خود را ابراز داشته‌اند. اردن و مصر هم در اين موضوع برنامه ريزي کرده‌اند و براي راه‌اندازي نيروگاه هسته‌اي با روسيه قرارداد هايي منعقد کرده‌اند.
عربستان نيز برنامه بسيار وسيعي را دنبال مي‌کند تا در 20 سال آينده بتواند از انرژي هسته‌اي بسيار گسترده تر از آن چيزي که در بقيه کشورهاي عربي دنبال مي‌شود، استفاده کند. سعودي ها مي خواهند 20راکتور بسازند
گام‌هاي ايران براي توليد ۱۰درصد برق از انرژي هسته‌اي
در سال ۲۰۳۰ علاوه بر نيروگاه هزار مگاواتي بوشهر که وارد شبکه شده است، به ۸ هزار مگا وات برق هسته اي ديگر نياز داريم تا سبد انرژي کشور را بهينه کنيم. در واقع در سال ۲۰۳۰ بايد ۱۰ درصد ظرفيت توسعه اي برق کشور مربوط به نيروگاه هاي هسته اي باشد. به عبارت ديگر براي دستيابي به يک سبد بهينه انرژي الکتريکي در سال ۲۰۳۰، از ۱۲۰ هزار مگا وات ظرفيت برق کشور بايد 9 هزارمگاوات آن نيروگاه هسته اي باشد. اگر هر راکتور هم هزار مگاوات ظرفيت داشته باشد، کشور به ۸ واحد راکتور جديد تا سال ۲۰۳۰ نيازمند است.
براين اساس آبان 1393، قرارداد احداث ۲ واحد ديگر در سايت بوشهر با پيمانکار روسي منعقد شد. با احداث اين واحدها حدود ۲۱۰۰ مگاوات به ظرفيت برق کشورمان در 9-8 سال آينده اضافه خواهد شد.يکي از مولفه هاي اصلي در ساخت نيروگاه هسته اي، مشارکت صنايع داخلي است.
در حال حاضر طرح هايي براي مشارکت دادن صنايع و شرکت هاي داخلي برنامه ريزي شده اگرچه تجهيزات مورد نياز در اين فناوري به ويژه در مدار اول (شامل راکتور و مولد بخار) جزو تجهيزات با فناوري بالا (هاي تک) است، اما هم اکنون تلاش مي شود نمونه هايي از اين تجهيزات در کشور ساخته شود.
در 2 سال گذشته سهم مشارکت نيروگاه اتمي بوشهر در تأمين برق مورد نياز کشور بين 1.5 تا ۲درصد بوده است.
تحصیل فن آوری ساخت رآکتور :
در ابتدا از فناوري بهره برداري مي کنيم که اين موضوع در سطح نيروگاه اتمي بوشهر رخ داده است.
اکنون تلاش مي کنيم اين نيروگاه را تعمير و نگهداري کنيم که بدين ترتيب سطح دوم فناوري را توسعه مي دهيم. حال در هنگام تعمير، گاهي اوقات بايد طراحي قطعه اي را نيز تغيير دهيم که در حال فراگيري اين سطح از فناوري هستيم.پس از اين مرحله، اگر از نظر اقتصادي توجيه داشته باشد، مي توانيم اين نيروگاه ها را در داخل کشور طراحي و احداث کنيم. در حال حاضر آن چه اهميت دارد، دستيابي به فناوري هسته اي است .
عمر نیروگاهها :
هر يک از منابع طول عمر متفاوتي دارند به عنوان نمونه نيروگاه هسته اي با دوره ساخت ۷ تا ۹ سال، ۶۰ سال طول عمر دارد.
نيروگاه هاي سيکل ترکيبي که 4 سال دوره ساخت دارند، طول عمر مفيد 30 سال دارند
و نيروگاه هاي گازي که ۱۸ ماه دوره ساخت دارند، از طول عمر کمتري برخوردارند؛ بنابراين با توجه به طول عمر نيروگاه هاي مختلف، بايد جايگاه هر يک از اين منابع انرژي در برنامه بلند مدت در سبد انرژي کشور مشخص شود.
وقتي نيروگاهي با سوخت مازوت در منطقه اي فعاليت مي کند، آلودگي محيط زيستي ايجاد مي کند که تبعاتي مانند اثرات گلخانه اي و باران هاي اسيدي را در پي خواهد داشت.
بايد توجه داشته باشيم که در ساخت نيروگاه هاي هسته اي در کشور هم انتقال فناوري و هم بومي سازي دانش فني انجام مي گيرد و هم يک اقدام اقتصادي انجام مي شود که به رقابت پذيري برق هسته اي در مقابل ديگر منابع انرژي برمي گردد.
نيروگاه‌هاي هسته‌اي جديد ايران به سيستم آب شيرين کن مجهز مي‌شود :
نيروگاه‌هاي هسته‌اي مي‌توانند بخشي از بخاري را که از توربين خارج مي‌شود، به سمتي هدايت کنند که از آن براي شيرين کردن آب استفاده مي‌شود. لذا نيروگاه‌هاي هسته‌اي که در کنار خليج فارس احداث مي‌شوند، امکان استفاده از آب شيرين کن‌ها را با هزينه توليد پايين تر فراهم مي‌کنند.
در حال حاضر پيش بيني شده است نيروگاه‌هاي جديد بوشهر به سيستم آب شيرين کن مجهز شوند. تجهيز اين نيروگاه به سيستم آب شيرين کن ميتواند تحول اقتصادي بالايي را در کشور ايجاد کند و باعث رونق کشاورزي شود و منافع اقتصادي بي شماري را براي کشور به همراه داشته باشد.
شاهکار شهيد شهرياري و حيرت دشمنان :
شهيد دکترشهرياري به قول رييس سازمان انرژي اتمي بدون هيچ چشمداشت مالي و جهاد گونه بخش اعظم اين پيچيدگي را حل کرد و الباقي را نيز شاگردان او با خودباوري و اتکاي به نفس به پايان رساندند و اين همان چيزي است که غربي ها از آن سر درنمي آورند .
داخل پرانتز عرض کنم : دوستانی که مانند من در بخش خصوصی ، خصوصا مسائل فنی کار میکنند ، عظمت این ماجرایی را که نقل میکنم را بهتر درک میکنند : دانشمند وارسته دکتر صالحی ( استاد دکتر شهریاری ) نقل میکنند ، محاسبات خاص تولید سوخت بیست در صد ، فقط توسط شهریاری امکان پذیر بود و در کشور شخص دیگری نداشتیم .
ايشان را صدا كردم و از ايشان در خواست انجام اين پروژه سنگين را كردم.
( هر شخص ديگرى من جمله خود من كه باشم ، بعد از تعريف خدماتى كه قرار است ارائه دهيم و مشخص شدن زمان خدمات و تعهدات ، مبلغ حق الزحمه و نحوه پرداخت اون رو قطعى ميكنيم. اگر مشاور بداند كه كارفرما هيچ گزينه ديگرى جز او ندارد ، و هر قيمتى بخواهد ، مجبور به پرداخت است ، چه ميكند ؟ اگر بداند تكنيك و توانايى خاصى دارد كه براى كارفرما بينهايت ارزشمند و ضرورى است ، و هر چند ميليارد تومان كه درخواست كند ، مانند آب خوردن ، حلال و طيب ميتواند از كارفرما بگيرد چه ؟ )
شهيد شهريارى ، بدون هيچ پرسشى ، پروژه پيچيده و خاص را قبول و شروع به كار ميكنند
شگفتى ديگر شهيد شهريارى ، بعد از غيرت و مردانگى و سخت كوشى ، كه پروژه رو به ثمر ميرسونن و تحويل سازمان انرژى اتمى داده و اون رو اجرايى ميكنند ، اين است كه درخواست ميدهند ، اين تكنيكها و روشهاى محاسباتى رو به دانشمندان جوان سازمان ، آموزش !!!! دهند.
اين دومى رو ديگر در دنيا نميشه راحت نظيرى براش پيدا كرد.
در دنياى مادى امروز ، نشر واقعى علم ، با خست انجام ميشه. دول غربى ، از خسيس ترين موجودات ، در انتقال علم به ديگران هستند.
خصوصا علم هاى انحصارى !
ايشان بدون چشم داشت ، به پيشنهاد خود ، اين آموزش را انجام دادند .
به هر صورت تاريخ مي گويد 26 بهمن ماه سال 1390 براي اولين بار صفحات سوخت 20درصدي تمام ايراني در قلب راکتور تحقيقاتي تهران با حضور رييس جمهور وقت ؛ دکتر احمدي نژاد و مسئولان سازمان انرژي اتمي توسط فرزند شهيد شهرياري رونمايي و در قلب راکتور جاي گرفت .
سوال :
جناب مهندس رافتی از دوستان جوان و من اگه وارد این اختلافات بشیم زیاد نمیشه خرده گرفت شاید اطلاعاتمون کامل نباشه…ولی نماینده مجلسی که وزیر خارجه مورد تایید رهبری رو توی خانه ملت مورد بدترین حملات قرار میده چی باید گفت…یعنی مجلسمون تشکیل شده افرادی که مصالح گروهی رو به همه چی ترجیح می دن….ثمره انقلاب شد این مجلس…
پاسخ :
بازى چند زبانى رو در گروه مقابلمان ، بشدت حس ميكنيم.
بعد از چانه زنى هاى سخت و نفس گير در يك موضوع با گروه آمريكايى و رسيدن به يك راه حل و توافق ، هزار جور دبه رو به همراه داره.
فرداش ، همون گروه ، ميان و ميگن : كارشناسامون قبول نكردن !
يا يكى از كشورهاى اروپايى ، بانى ميشه و ابراز مخالفت ميكنه.
و يا ….
تازه همه كه موافقت كردن ، كنگره امريكا ميگه : ما قبول نخواهيم كرد …..
اين مسائل ، اصلا اتفاقى نيست.
ما نياز به فشار مثبت مدام و قوى پشت تيم مذاكره مون داريم.
بيانات هوشمندانه و داغ رهبرى ، هر جايى كه فشار طرف مقابل ، مهار نشدنى بود و موضع ما رو ضعيف ميكرد ، جان تازه اى به تيم ما و به هم ريختگى و عقب نشينى براى حريف داشته است.
مجلس ، در هر كشورى ، چنين نقش دفاع از منافع دراز مدت و استراتژيك كشور رو داره.
اگه ادبيات برخى انگشت شمار در مجلس ، كمى آزار دهنده است ، چاره اى جز صبر و بهره گيرى مثبت از اون رو نداريم.
در امريكا ، برخى سناتورها ، يك رسوايى سياسى رو در همين جهت رقم زدند.
نامه مستقيم !! به رهبر ايران كه با تعويض رييس جمهور آمريكا ، توافقات ، ديگر اجرا نخواهد شد !!
سوال :
فرض محال محال نیست. ایکاش میشد رفراندومی برای هسته ای برگزار میشد.
پاسخ :
هفتاد در صد جنگ هسته اى ما با غرب تمام شده. لطفا پنج ماه ديگه صبر كنيد.
ان شاءالله در اون جشن ، خيلى چيزها براى گفتن خواهيم داشت.
سوال :
ممنونم برادر رافتی. شرمنده بخدا. ولی واقعیتش هرجور با این عقل ناقصم دودوتا چهارتا میکنم میبینم تنها دلیلی که میتونست اینهمه هزینه وزحمت تو این سالها برای ماجرای هسته ای رو توجیه پذیر کنه داشتن بمب اتمی و ورود به باشگاه سازندگان بمب بود. که ای کاش حداقل مسوولین مملکت توانایی و عرضه بدست آوردنشو به صورت چداغ خاموش میداشتن. حیف که اونم ندارن.
پاسخ :
دهها مدل رآكتور ، امروز در دنيا ساخته ميشه. مهم اينه كه
اولا غنى سازى و توليد سوخت داريم. ( چيزى كه سازنده رآكتور ، كره جنوبى ، نداره ) ،
آب سنگين داريم ( كه خيلى از كشورهاى پيشرفته ندارن ) ،
بهره بردار يك رآكتور قدرت هستيم ،
يك رآكتور آب سنگين با طراحى خودمون ، اجرا كرديم ،
كم كم ، ان شاءالله ، رآكتور ساز خواهيم شد. قراردادهاى خوبى با روسها بستيم.
بمب ، يك رآكتور است.
موتور كشتى اقيانوس پيما ، موتور ناو هواپيما بر ، موشك هاى فراجوى و …. همه رآكتور هستند.
ما خيلى از مراحل خط قرمز فن آورى رو پشت سر گذاشتيم.
با توافق جامع ، ان شاءالله ، توسعه كمى و كيفى كار ، جهش خواهد داشت.
سوال :
همه حرف من اینه. الان توافق کردن یعنی دور ریختن همه تلاشهای قبلی. شک نکنید امریکا تا آخرین پیچ سانتریفیوژهای ما رو دیس اسمبل نکنه ول کن نیست
پاسخ :
تحريم ، از ديدگاه سياستمداران و دانشمندان غربى ، وسيله اى است كه بايد سريع عمل كند. كشور و ملت را به تنگ آورد. و مقاومت را بشكند.
اگر اثر سريع جدى نداشته باشه ، اصلا به ضرر كشور مقابل نميشه.
واقعا پيشرفت هاى ما در زمينه هايى بوده كه احساس نياز فورى و ضرورى داشتيم.
در ميان مدت و بلند مدت ، تحريم ، به نفع استقلال و نتيجه اون ، اقتصاد كشوره.
جنگ دو ساله ما ، به نام رفع تحريم ، ولى در واقع ، براى اعاده حيثيت ايران در بين مردم دنيا ، و شكستن ديوار انزواى عملى بوده ، كه بسيار تا به امروز موفق بوده.
آمریکا ديگه در دنيا ، چنين نفوذ و قدرتى ندارن. دو سال قبل ، ما رو در دنيا مچاله كردن.
فرمان نرمش قهرمانانه ، تكنيك نجات كشور بود.
ديگه با وضعيت ساير كشورها ، آمريكا ، به توافق خوب تن خواهد داد.
فقط چانه زنى هاى نفس گير مرحله دوم باقى مونده.
يك ماه تا پيش بينى قبلى ، چهار ماه هم پيش بينى من از ادامه نبرد.
سازمان انرژى اتمى ، با فراغ بال و مجوز بين المللى ، صدها پروژه و هزارها ريز پروژه تعريف خواهد كرد ، و جهش هسته اى در كشور اتفاق ميفته.
نسل يك سانتريفيوژها ، دكور و دست گرمى بودند. به سمت پيشرفت واقعى خواهيم رفت.
