در ارتباط با سن جدايي رختخواب كودك از رختخواب والدين مانند ساير موضوعات تربيتي كودك، ميان صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد و هر كدام از آنان سن خاصي را براي اين كار تعيين مي كنند. بررسي هاي ما نشان مي دهد چهار سالگي سن مناسبي براي اين كار مي باشد. البته عوامل ديگري مانند تعداد فرزندان، مدل دلبستگي كودك به مادر، ارتباط عاطفي والدين و كودك در اين ميان تاثير گذار هستند. با ذكر اين مطلب، موضوع مورد نظر شما را بررسي مي كنيم :
خداوند متعال در سوره نور (آيات 58 و 59)، به مسلمانان ياد آور مي شود كه فرزندان آنان بايد در سه وقت براي ورود به حريم خصوصي والدين اجازه بگيرند. از ديدگاه اسلام بايد بين زن و شوهر و فرزندان آنان مرزهاي مشخصي باشد و زن و مرد در طول شبانه روز چند نوبت فرصت خلوت با يكديگر را داشته باشند. از سوي ديگر روان شناسان بر جدا ساختن رختخواب كودك از والدين تاكيد مي كنند و آن را عاملي براي رشد شخصيت كودك مي دانند. از اين رو، والدين بايد به اين امر توجه داشته باشند كه بستر كودكانشان را از سني كه قادر به اجازه گرفتن براي ورود به اتاق هستند جدا كنند و كودكان را در اتاق جداگانه‌اي بخوابانند.
قبل از اينكه به بررسي راه هاي جدا كردن اتاق خواب كودك بپردازم لازم است چند نكته را براي شما متذكر شوم :
نكته 1- از آنجا كه كودك به خوابيدن در كنار والدين خود عادت كرده است، تغيير مكان خواب او براي كودك چندان خوشايند نيست، از اين رو ممكن است اين امر با مقاومت كودك روبرو شود و از كودك رفتارهاي نامناسب ديده شود. برخي از والدين براي رهايي از ناراحتي هاي هنگام خواب ، در مقابل كودك كوتاه مي آيند و او را در تمايلاتش براي خوابيدن در كنار خودشان آزاد مي‌گذارند و احساس مي‌كنند كه اين بهترين كار براي كودك است. اگر چه اين كار براي يكي دو شب قابل توجيه است، مثلاً وقتي كه كودك بيمار است يا روحيه نامناسبي دارد؛ اما در بيشتر موارد اين عمل مناسب نيست و به كودك مي آموزد كه با كمي اصرار و بد اخلاقي مي تواند (حتي بعد از بزرگ شدن) در كنار والدين خود بخوابد. (در اينجا مادر نقش اساسي دارد و نبايد اسير احساسات مادرانه خود شود).
نكته 2- به ياد داشته باشيد تغيير مكان خواب كودك يك شبه ايجاد نمي شود و كودكي كه 11سال در كنار والدين خود بوده به سادگي مكان جديد را نمي پذيرد، پس برای اينكه تغيير مكان كودك كمترين آسيب را به او برساند صبور باشيد و در برابر رفتارهاي او تحكمي عمل نكنيد.
نكته 3- هيچ گاه براي ايجاد اين عادت در كودك از تنبيه استفاده نكنيد، اين امر مي تواند آثار بسيار منفي در كودك داشته باشد و حتي ممكن است كودك دچار اختلالات خواب شود.
چه بايد كرد؟
1. هيچ گاه كودك خود را به تنهايي براي خوابيدن در اتاق خود نفرستيد،زيرا اين امر مي تواند فشار رواني زيادي را به كودك متحمل كند. بهتر است كه ده تا سي دقيقه قبل از خواب را به او اختصاص دهيد. مي‌توانيد با او گفتگو يا بازي آرامي كنيد يا برايش قصه بگوييد يا كتاب بخوانيد. هنگامي كه چند صفحه به پايان داستان باقي مانده به او تذكر دهيد كه كم كم وقت تمام مي‌شود و او مي‌بايست بخوابد. از شوخي ها و بازيهاي پر تحرك ، تعريف قصه‌هاي ترسناك و يا هر عملي كه به هنگام خواب هيجان كودك را برانگيزد، اجتناب نماييد.
2. يكي از شرايط براي جدا كردن اتاق خواب، ارتباط عاطفي با كودك است، بنابراين در طول روز با كودك خود ارتباط كلامي بر قرار كنيد و در بازي هاي كودكانه او شركت كنيد. در اين صورت كار شما براي جدا كردن او راحت تر خواهد بود.
3. بهتر است والدين در اتاق خواب كودك حضور پيدا كنند تا كودك به خواب رود. حضور والدين در كنار او موجب آرامش رواني كودك مي شود و به او اين اطمينان را مي دهد كه اتاق خواب او وحشتي ندارد و هر زماني كه لازم باشد والدين در كنار او خواهند بود.
4. چنانچه كودك تا صبح چند بار از خواب بيدار مي شود و مي‌خواهد به رختخواب والدين برگشته و پيش آنها بخوابد، در اينجا مقاومت والدين به ويژه مادر نقش اساسي و مهم را دارد. در چنين موقعيتي مادر بايد با آرامش و همراه با نوازش با كودك خود صحبت كند و او را متقاعد كند كه به اتاق خود باز گردد. پس از آن مادر بايد به همراه كودك به اتاق او برگردد و تا موقع خوابيدن كنار او باقي بماند. اگر مادر اين روند را براي مدتي مانند يك ماه ادامه دهد اما تنها يك مرتبه به كودك اجازه خوابيدن در كنار خود را بدهد، تمام زحماتش از بين خواهد رفت.
5. چنانچه به هر دليلي براي مدتي مجبور شديد كه كودك را در كنار خود بخوابانيد، به جاي اينكه او را به اتاق خواب خود بياوريد، شما به اتاق او برويد و در كنار او (البته با فاصله) بخوابيد.
6.بهتر است از جدا كردن مرحله به مرحله استفاده كنيد. يعني كودك در مرحله اول در رختخواب خود در اتاق والدين بخوابد، بعد رختخواب او به تدريج فاصله بيشتري از رختخواب والدين بگيرد تا آنكه به اتاق خودش منتقل شود.
7. اتاق خواب او را با وسائلي كه مورد علاقه او مي باشد تزيين كنيد و اتاق او را به محل خوشايندي براي او تبديل كنيد.
8. با بيان خاطرات شيرين خود و يا ديگران از جدا كردن اتاق خوابتان در دوران كودكي و تعريف داستان هايي در اين مورد، زمينه پذيرش را در او بالا ببريد.
9. از او بخواهيد احساس خود را بيان كند. زماني كه او احساس خود را بيان مي كند احساس او را با تمام وجود بپذيريد و از تمسخر او هنگام بيان احساس پرهيز كنيد.
10. مقوايي(با رنگ جذاب) را در اتاق خواب او نصب كنيد و عكس كودك خود را بر روي آن بچسبانيد. با او قرار بگذاريد كه هر شبي كه او جداگانه و در اتاق خود بخوابد، ستاره اي بر روي مقوا مي چسبانيد و زماني كه ستاره ها به ده عدد رسيد براي او هديه اي تهيه مي كنيد. به مرور زمان تعداد تشويق هاي خود را كاهش دهيد تا اين امر در درون او نهادينه شود.
11. سعي كنيد بسيار طبيعي با اين موضوع برخورد كنيد و از نشان دادن حساسيت زياد نسبت به آن خودداري كنيد.
12. چنانچه كودك شما از تاريكي مي ترسد، در اتاق او چراغ خواب قرار دهيد.
13.از همين امشب شروع كنيد و به ياد داشته باشيد هر چه سن كودك افزايش پيدا كند، مشكلات شما در اين مورد بيشتر مي شود.
موفق و پيروز باشيد .