82 - فن آوری هسته ای ، چرا ؟
نویسنده : مهندس حسین رأفتی
گر چه دستيابي به فنّاوري هسته اي به بخشي از غرور ملّي ايرانيان تبديل شده است، امّا نه بدون الگوي هزينه- فايده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّي. با توجّه به پايان پذير بودن منابع فسيلي و نياز روزافزون جوامع انساني به منابع جديد انرژي ،نمي توان از مزاياي فنّاوري هاي نوين، از جمله فنّاوري هسته اي ( محل تلاقي علوم و فنون نوين ) چشم پوشيد.
فن آوری هسته ای ، چرا ؟
یکی از اهداف ملّت بزرگ ایران در انقلاب اسلامی ممانعت از نابودی منابع حیاتی کشور، پاسداری از منافع ملّی و حراست از سرمایه های متعلق به نسل های آینده است. نظام مقدّس جمهـوری اسلامی ایران با توجّـه به ماهیّت مردمی خود، حفظ منافـع کلان ملّـی را در اولـویت برنامه های بلند مدّت خود قرار داده است. اگر چه دستیابی به فنّاوری هسته ای به بخشی از غرور ملّی ایرانیان تبدیل شده است، امّا نباید چنین تصوّر شود که بدون توجّه به الگوی هزینه- فایده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّی، می توان به حرکت در این زمینه ادامه داد.
دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی :
برای پیگیری فناوری هسته ای هزینه ـ فایده کرده ایم .
یکی از اهداف ملّت بزرگ ایران در انقلاب اسلامی ممانعت از نابودی منابع حیاتی کشور، پاسداری از منافع ملّی و حراست از سرمایه های متعلق به نسل های آینده است. نظام مقدّس جمهـوری اسلامی ایران با توجّـه به ماهیّت مردمی خود، حفظ منافـع کلان ملّـی را در اولـویت برنامه های بلند مدّت خود قرار داده است. اگر چه دستیابی به فنّاوری هسته ای به بخشی از غرور ملّی ایرانیان تبدیل شده است، امّا نباید چنین تصوّر شود که بدون توجّه به الگوی هزینه- فایده و بدون توجّه به مصالح کلان ملّی، می توان به حرکت در این زمینه ادامه داد. امروزه دیگر بر همگان آشکار شده است که با توجّه به پایان پذیر بودن منابع فسیلی و نیاز روزافزون جوامع انسانی به منابع جدید انرژی نمی توان از مزایای فنّاوری های نوین، از جمله فنّاوری هسته ای چشم پوشید. بر اساس اسناد سازمان های علمی و تخصّصی معتبر در سطح جهانی و نیز بر پایه اسناد علمی آژانس، علوم و فنون هسته ای محل تلاقی علوم و فنون نوین است. پس از استقرار نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران متأسفانه کشورهای غربی با اِعمال استاندارد دوگانه اعلام کردند که ایران نیازمند برخورداری از فنّاوری هسته ای نیست، امّا نظام اسلامی بر مبنای حقوق مسلّم کشورمان در چارچوب میثاق های بین المللی و بر پایه قوانین آژانس بین المللی انرژی اتمی و با التزام عملی به معاهده منع گسترش تسلیحات اتمی (NPT) دستیابی به انرژی هسته ای را در دستورکار قرار داد.
پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، موضوع بهـره برداری از انرژی هسته ای از سوی کشورمان توسط کارشناسان مؤسسه پژوهشی استـنفـورد (SRI) در دستور کار قرار گرفت و پس از بررسی ابعاد و زوایای مختلف آن، توصیه شد تا نسبت به تأمین برق هستـه ای تا حدّ ۲۰هـزار مگـاوات اقدام شود. بر این اساس پروژه های متعددی از جمله ساخت دو راکتور اتمی در ساختگاه بوشهر و دارخوین، ساخت تأسیسات مربوط به غنی سازی در اصفهان و چند پروژه دیگر با حمایت ایالات متحده آمریکا، فرانسه، آلمان و برخی کشورهای دیگر آغاز شد. امّا، پس از پیروزی نهضت اسلامی تقریباً تمام این فعالیّت ها در محاق تعلیق و تعطیل قـرار گرفـت. ناگفته پیداست که این تغییر رویکرد قدرتهای جهانی به دلیل ماهیّت فنّی و تخصصی موضوع رخ نداده است. آن‌ها همواره در پیِ تضعیف مبانی حاکمیّت ملّی و تضعیف اقتدار نظام بوده اند و همواره موضوعی را برای نیل به مقصود خود مستمسک قرار داده اند. چگونه است که تا پیش از انقلاب اسلامی، آن‌ها به نیاز ایران به فنّاوری هسته ای اذعان نموده و با حکومت استبـدادی سابق همه گونه همـکاری می کردند امّا طی یک دهـه گذشته بنگاه های خبرپراکنی و تبلیغاتی آن‌ها به تشریح زیان های انرژی هسته ای به ویژه برای ایران پرداختند. مشخص است که دلیل این یک بام و دو هوا چیست و هر ناظری که از اندک هوش سیاسی برخوردار باشد، می تواند به علّت اصلی این تغییر رویکرد پی ببرد. پایان .
آژانس بین‌المللی انرژی برآورد کرده است که طی ۲ دهه آینده شاهد بیش از یک تریلیون دلار سرمایه گذاری جدید برای احداث نیروگاههای برق هسته‌ای باشیم.نیمی از این سرمایه گذاری در چین، هند و آمریکا خواهد بود و در اروپا نیز عمده سرمایه گذاری‌های جدید در حوزه برق هسته‌ای با هدف جایگزینی نیروگاههای سوخت فسیلی خواهد بود که در حال بازنشسته شدن هستند.
به گزارش اتحادیه جهانی هسته‌ای، جالب است بدانید که در دهه ۱۹۸۰ ، بیش از ۲۱۸ راکتور تولید برق آغاز به کار کردند یعنی به طور متوسط یک راکتور در هر ۱۷ روز. از این تعداد ۴۷ مورد متعلق به آمریکا، ۴۲ مورد فرانسه و ۱۸ مورد متعلق به ژاپن بود. این تعداد حقیقتا آمار بالایی را شامل میشد که توان متوسط هر یک ۹۲۳٫۵ مگاوات الکتریک بود.
اما اکنون پیش بینی‌ها حاکی از آن است که در دهه پس از سال ۲۰۱۵ نیز شاهد یک آمار انفجاری مشابه دیگر در این زمینه خواهیم بود و با توجه به گرایش فوق العاده برخی کشورها مانند چین، روسیه، هند و آمریکا به افزایش تعداد نیروگاههای هسته‌ای و تقاضای سیری ناپذیر جهان برای انرژی که در سال ۲۰۱۵ به ۲ برابر میزان دهه ۱۹۸۰ خواهد رسید، یک برآورد واقع گرایانه (از آنچه ممکن است) می‌توان ارائه کرد مبنی بر این که در دهه پس از سال ۲۰۱۵، هر ۵ روز شاهد آغاز به کار یک واحد ۱۰۰۰مگاواتی راکتور هسته‌ای در سطح جهان خواهیم بود
افزایش وابستگی توسعه اقتصادی کشورها به انرژی و قیمت‌های در حال رشد آن، وضع قوانین سختگیرانه بین‌المللی محیط زیست و جهت گیری برنامه ریزی دولت‌ها به سمت ایجاد تنوع درمنابع انرژی بدین معناست که کشورها ناگزیر از حرکت به سمت انرژی هایی مانند انرژی هسته‌ای و انرژی‌های تجدیدپذیر در راستای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند. برای دستیابی به این هدف، اغلب کشورهای پیشرفته و در حال توسعه ، برنامه ریزی انرژی را در رأس مهم ترین اهداف خود قرار داده‌اند.
سایت worldnuclearreport
تا یک ژانویه ۲۰۱۵، بیش از ۴۳۵ راکتور هسته‌ای در جهان فعال است
در حال حاضر ۷۰ راکتور با ظرفیت اسمی ۶۵ گیگاوات در جهان در حال احداث است. ۴۸ راکتور ژاپن هنوز تعطیل است که البته روند بازگشایی آن‌ها آغاز شده به گونه‌ای که ۴ راکتور تاییدیه راه‌اندازی مجدد را دریافت کرده است و ۱۷ راکتور دیگر نیز مراحل بازبینی را می‌گذراند.
به گزارش سایت ” اتحادیه جهانی هسته ای”، حدود ۱۱ درصد از برق جهان با استفاده از انرژی هسته‌ای تولید می‌شود.
برای احداث بیش از ۱۷۰ راکتور نیزبا ظرفیت خالص بالقوه ۱۹۸۵۸۰ مگاوات الکتریک برنامه ریزی شده و ساخت بیش از ۳۰۰ راکتور نیز در کشورهای مختلف پیشنهاد شده است.
آمریکا بالاترین ظرفیت تولید برق هسته‌ای را با رقم ۱۰۴ گیگاوات در اختیار دارد که پس از آن ، فرانسه با۶۳ گیگاوات و ژاپن با ظرفیت ۴۲ گیگاوات (عمدتا غیرفعال) قرار دارد
۱۶ کشور دست کم برای تامین یک چهارم برق موردنیاز خود به انرژی هسته‌ای وابسته هستند.
فرانسه حدود سه چهارم برق خود را از انرژی هسته‌ای تولید میکند
و کشورهای بلژیک، جمهوری چک، مجارستان، اسلوواکی،سوئد،سوئیس، اسلوونی و اوکراین یک سوم یا بیشتر برق خود را از انرژی هسته‌ای تامین میکنند،این رقم برای کره جنوبی،بلغارستان وفنلاند بیش از ۳۰ درصد و برای آمریکا،انگلستان ، اسپانیا و روسیه تقریبا یک پنجم است.
در بین کشورهایی که خود میزبان نیروگاههای هسته‌ای نیستند،ایتالیا و دانمارک تقریبا ۱۰ درصد برق خود را از انرژی هسته‌ای تامین میکنند.به گزارش سایت Nuclear Industry Association ،افزایش تقاضا برای انرژی ،نگرانی‌ها از تغییرات آب و هوایی و اتکا به سوخت‌های فسیلی، موجب افزایش گرایش به برق هسته‌ای شده است.
در این عرصه کشورهای دارای برنامه‌های تثبیت شده، درصدد جایگزینی راکتورهای قدیمی و گسترش ظرفیت موجود از طریق ارتقای نیروگاهها هستند و بیش از ۴۵ کشور در حال تصمیم گیری برای لحاظ کردن انرژی هسته‌ای در ترکیب انرژی خود هستند ویا در این زمینه تصمیم جدی اتخاذ کرده‌اند.
در این عرصه چین دارای ۲۲ راکتورهسته‌ای فعال و ۲۶ راکتور در حال ساخت است و علاوه بر این، ساخت راکتورهای بیشتری نیزشامل شماری از پیشرفته ترین‌های جهان، در چین برنامه ریزی شده است با این هدف که ظرفیت برق هسته‌ای خود را تا سال ۲۰۲۰ دست کم به ۵۸ گیگاوات الکتریک برساند و پس از آن نیز این رقم را تا سال ۲۰۳۰ به ۲۰۰ گیگاوات الکتریک و تا سال ۲۰۵۰ به ۴۰۰ گیگاوات الکتریک افزایش دهد.
هند نیز که یک برنامه هسته‌ای در حال شکوفایی دارد، ظرفیت برق هسته‌ای خود را تا سال ۲۰۲۰ به ۱۴۶۰۰ مگاوات الکتریک افزایش می‌دهد و برنامه ریزی کرده است که ۲۵ درصد برق موردنیاز خود را تا سال ۲۰۵۰ از انرژی هسته‌ای تامین کند.امارات نیز با یک کنسرسیوم کره جنوبی طی قراردادی ۲۰ میلیارد دلاری برای ساخت ۴ راکتور تجاری برق هسته‌ای با ظرفیت ۶/۵ گیگاوات الکتریک تا سال ۲۰۲۰ به توافق رسیده است.احداث اولین واحد نیز در جولای ۲۰۱۲ و دومین واحد نیز می۲۰۱۳ آغاز شده است
۵۶ کشور در مجموع ۲۴۰ راکتور تحقیقاتی در اختیار دارند و ۱۸۰ راکتور هسته‌ای نیز تامین انرژی ۱۵۰ کشتی و زیر دریایی را برعهده دارند.
از نظر میزان عملکرد نیروگاههای برق هسته‌ای ،آمریکا طی ۲۰ سال گذشته شاهد بهبود مستمر بوده است به گونه‌ای که نیمی از ۵۰ راکتور برتر جهان با راندمان ۹۰ درصد را در اختیار دارد و بالغ بر یک سوم برق هسته‌ای جهان در آمریکا تولید می‌شود.
در مجموع آمریکا بزرگ ترین کشور برخوردار از انرژی هسته‌ای در جهان شناخته شده است. میزان انرژی هسته‌ای تولیدی در این کشور در سال ۲۰۱۳معادل انرژی ۱۸۷٫۹ میلیون تن نفت بوده است.
فرانسه با ۹۵٫۹ میلیون تن و روسیه با ۳۹٫۱ میلیون تن، به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. میزان انرژی هسته‌ای تولیدی در برخی کشورهای دیگر عبارت است از: کانادا معادل ۲۳ میلیون تن نفت، بلژیک معادل ۹٫۶ میلیون تن نفت، آلمان معادل ۲۲ میلیون تن نفت، انگلیس معادل ۱۶ میلیون تن نفت و چین معادل ۲۵ میلیون تن نفت.
مقایسه انرژی هسته‌ای با دیگر منابع انرژی
حجمی ازسوخت اورانیم رابه کوچکی پاک کن انتهای یک مداد تصور کنید،این میزان اورانیم به همان اندازه ۴۸۰ متر مکعب گاز طبیعی و یا ۸۰۶ کیلوگرم زغال سنگ یا ۱۴۹ گالن نفت ، انرژی دارد.برای یک راکتورهسته‌ای هزار مگاوات الکتریک سالانه ۲۷ تن سوخت تازه موردنیاز است، در حالی که یک نیروگاه زغال سنگ برای تولید همین میزان انرژی ، بیش از ۵/۲ میلیون تن زغال سنگ نیاز دارد.یک گرم اورانیم ۲۳۵ وقتی تحت فرآیند شکافت در یک راکتور هسته‌ای قرار می‌گیرد،به‌اندازه سوزاندن ۳ تن زغال سنگ یا ۲ تن نفت ، انرژی تولید میکند.
کارآیی برق هسته ای
یک کیلوگرم زغال سنگ برای مدت ۴ روز میتواند یک لامپ ۶۰ وات را روشن نگه دارد، در حالی که انرژی هسته‌ای قادر به تامین برق موردنیاز همان لامپ تا ۶۸۵ سال است.
آیا انرژی هسته‌ای گاز گلخانه‌ای تولید میکند؟
در طول فرآیند تولید برق در نیروگاه هسته‌ای هیچ میزان دی اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید سولفور تولید نمی‌شود.انرژی هسته‌ای تنها منبع انرژی پاکی است که ۲۴ ساعت شبانه روز و ۷ روز هفته برق تولید میکند.به ازای هر کیلووات ساعت برق هسته‌ای ، کمتر از ۵ گرم دی اکسید کربن منتشر می‌شود، رقمی که برای برق تولیدی در نیروگاه گاز طبیعی بیش از ۳۶۵ گرم و برای نیروگاه زغال سنگ ،۹۰۰ گرم است
هزینه ساخت راکتورهای جدید
ساخت یک راکتور بزرگ بین ۶ تا ۸ میلیارد دلار هزینه دربرداردکه البته پس از ساخت ، هزینه‌های فعالیت آن برای تولید برق پایین خواهد بود.
۱۸۰۰ مگاوات برق برای تامین انرژی موردنیاز ۸/۱ میلیون خانه کافی است ( یعنی مصرف خانگی حدود شش میلیون نفر ) .
نیروگاه هسته ای
خروجی برق:۱۸۰۰ مگاوات
تعدادراکتورموردنیاز:۲ عدد
زمین مصرفی:۴/۴ کیلومتر مربع
نیروگاه بادی
خروجی برق:هر توربین بادی به طور متوسط ۵/۲ مگاوات برق تولید میکند
تعداد توربین‌های موردنیاز برای تولید ۱۸۰۰ مگاوات برق:۷۲۰
زمین مصرفی:۴۳۷ کیلومتر مربع
نیروگاه خورشیدی
خروجی برق:یک مگاوات در هر۳۰ هزار مترمربع از پانل‌های خورشیدی فتوولتائیک
زمین مصرفی:۵۴ کیلومتر مربع
علاوه بر هزینه مذکور، فرآیند تولید پانل‌های خورشیدی ضایعات سمی و خطرناکی ایجاد میکند. بیش از ۸۰ درصد پانل‌های خورشیدی اروپا در چین تولید می‌شود و در سال ۲۰۱۱ در پی نشت گسترده ضایعات سمی در نتیجه وقوع حادثه‌ای در یک کارخانه تولید پانل‌های خورشیدی، اعتراضات گسترده‌ای در چین انجام شد.نکته جالب دیگر این که اگر یک راکتور منفرد هسته‌ای ۵۰۰ مگاواتی را از شبکه خارج کنید، باید بیش از ۱۰۰ هزار تاسیسات خورشیدی و ۷۵۰ توربین بادی به کار گرفته شود تا جای خالی راکتور را پر کند.
در حال حاضر جهان جایگزینی برای نیروگاههای هسته‌ای ندارد و منابع دیگر انرژی برای تولید برق بسیار پرهزینه هستند.همچنین کشورهای جهان بدین نتیجه رسیده‌اند که انرژی‌های نو مانند بادو خورشید تنها به عنوان مکمل قابل استفاده هستند و صنعت و اقتصاد کشوری را نمی‌توان با اتکا به این انرژی‌ها چرخاند.
برای تولید یک کیلووات ساعت انرژی الکتریسیته، ۳۵صدم کیلوگرم زغال سنگ یا یک سوم لیتر نفت یا چهاردهم متر مکعب گاز لازم است در حالی که با ۲٫۵ ” میلی گرم ” اورانیم طبیعی و یا یک دهم این مقدار اورانیم غنی شده نیز، می‌توان همین مقدار انرژی را تولید کرد.
در حال حاضر راکتورهای هسته‌ای از نوع شکافت با سوخت اورانیم هستند اما نسل دوم انرژی هسته‌ای که دنیا در حال سرمایه گذاری روی آن در قالب یک پروژه چند ملیتی است، متمرکز بر ساخت راکتور اتمی از نوع گداخت است. این پروژه از سال ۲۰۰۰ شروع شده است.احتمالا ۲۰۵۰ عملیاتی و اقتصادی بشوند .
نیرو گاههای هسته ای ، هزینه‌های متغیر پایین تر :
به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، هزینه‌های متغیر(شامل سوخت) فعالیت نیروگاههای پیشرفته برق هسته‌ای به ازای هر مگاوات ساعت بیش از ۸/۱۱ دلار است ، رقمی که برای نیروگاههای زغال سنگ ۳۰ دلار و برای نیروگاههای معمول گاز طبیعی بیش از ۴۹ دلار است.در واقع نیروگاههای برق هسته‌ای ارزان ترین گزینه برای تولید برق در بین تمامی منابع تامین برق قابل اعتماد هستند
بر اساس گزارش انستیتو انرژی هسته ای، ” هزینه‌های سوخت ” برای تولید یک واحد برق برای نیروگاههای هسته‌ای تنها ۹/۷ دلار به ازای هر مگاوات ، برای نیروگاههای گاز طبیعی ۱/۳۵ دلار به ازای هر مگاوات ساعت و برای نیروگاههای زغال سنگ ۳/۲۵ دلار به ازای هر مگاوات ساعت است.
با توجه به قیمت‌های فعلی و نرخ مصرف ، ” منابع موجود اورانیم ” تا ۸۰ سال دیگر دوام خواهد داشت که در مقایسه با عمر ۳۰ تا ۵۰ سالی که برای ذخایر مس، روی، نفت و گاز طبیعی برآورد می‌شود، رقم قابل توجهی است. فرآیندهای پردازش مجدد ،بازیافت واستفاده از فناوری راکتورهای زایای پرسرعت موجب افزایش ۶۰ برابری طول عمرذخایرشناخته شده فعلی تا هزاران سال خواهد شد.
انرژی هسته‌ای ۲ ویژگی مهم دارد که انعطاف پذیری آن را افزایش می‌دهد:
اول این که هزینه‌های تولید برق هسته‌ای چندان وابسته به تغییر بهای سوخت نیست
و دوم این که سوخت اصلی آن یعنی اورانیم دربسیاری کشورها موجود است ، ضمن این که مقادیر بسیار کمی از آن موردنیاز است که همین امرفراهم آوردن موجودی استراتژیک را برای کشورها امکان پذیر میکند.
بر اساس برآورد انستیتو انرژی هسته‌ای آمریکا ،
در یک نیروگاه زغال سنگ ، ۷۸ درصد هزینه‌ها مربوط به ” سوخت ” است، رقمی که برای نیروگاه گازی بیش از ۸۹ درصد است
اما این میزان برای تامین اورانیم نیروگاه هسته‌ای تنها ۱۴ درصد است.
علاوه بر این، اورانیم یک منبع متمرکز انرژی است که به راحتی و با هزینه پایین قابل ” حمل ” است، به گونه‌ای که یک کیلوگرم اورانیم طبیعی بیش از ۲۰ هزار بارانرژی بیشتری نسبت به همین میزان زغال سنگ تولید میکند.
محیط زیست :
mongabay که یکی از معتبرترین سایت‌های اخبار علمی محیط زیست است ، طی گزارشی دراواخر ژانویه ۲۰۱۵ اعلام کرد:انرژی هسته‌ای در مقاطعی با مخالفت جوامع محیط زیست مواجه می‌شود با این استدلال که این انرژی ضایعات مضر رادیواکتیو تولید میکند ویا میتواند به لحاظ ایمنی مخاطراتی به همراه داشته باشد.
انرژی‌های تجدیدپذیر یک گزینه سبز جایگزین برای سوخت‌های فسیلی هستند اما نصب تجهیزات مربوط به آن‌ها باعث برهم زدن زیستگاه‌ها می‌شود.
انرژی هسته‌ای در مقایسه با زغال سنگ، سالانه موجب کاهش ” ۴/۲ میلیارد تن ” انتشار کربن می‌شود و میزان آزادسازی مواد مضر مانند فلزات سنگین و مواد شیمیایی را محدود میکند.
انرژی هسته‌ای همچنین به دلیل تراکم انرژی گزینه‌ای مطلوب برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی است ، به گونه‌ای که به‌اندازه یک توپ گلف از اورانیم میتواند انرژی کافی را برای کل طول زندگی یک فرد فراهم کند در حالی که معادل آن باید به‌اندازه جرم ۸۰۰ فیل زغال سنگ برای تامین انرژی موردنیاز هر فرد درطول زندگی اش مصرف شود که ۱۲ هزار تن اکسید کربن نیز در هوا آزاد میکند.
بهره گیری از فناوری‌های نسل آینده در عرصه انرژی هسته‌ای که طی آن‌ها سوخت بازیافت می‌شود، راندمان استفاده از اورانیم را به میزان ۱۵۰ برابر افزایش می‌دهدو طول عمر رادیواکتیو ضایعات هسته‌ای را از چند هزارسال به چند قرن کاهش می‌دهد و در نتیجه موجب بهبود فرآیند تولید انرژی و کاهش آثار زیست محیطی می‌شود.
چشم انداز ۲۰۳۰ :
اتحادیه جهانی هسته‌ای در جدیدترین بررسی خود با عنوان”زنجیره تامین هسته‌ای جهان:چشم انداز ۲۰۳۰″ به بررسی فرصت‌ها و چالش‌ها در این عرصه طی ۱۵ سال آینده پرداخته وبرآورد کرده است که تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۲۶۶ راکتور جدید با سرمایه گذاری ” ۱٫۲تریلیون دلار ” آغاز به کار خواهد کرد.
منطقه آسیا از این لحاظ بالاترین رشد را شاهد خواهد بود چراکه در این منطقه در حال حاضر ۴۷ راکتور در حال ساخت است و ۱۴۲ راکتور دیگر نیز تا سال ۲۰۳۰ ساخته می‌شود.با توجه به این مهم، حجم سرمایه گذاری در پروژه‌های هسته‌ای طی این دوره در آسیا به ۷۸۱ میلیارد دلار خواهد رسید.
وضعیت هسته ای کشورهای مختلف با آمار :
چین
این کشور در مجموع ۲۰ راکتور فعال با ظرفیت ۱۸ گیگاوات دارد. ۲۸ واحد نیز دراین کشوردر حال ساخت است که تا سال ۲۰۱۹ کل ظرفیت برق هسته‌ای این کشوررا به ۴۶ گیگاوات می‌رساند و تا سال ۲۰۳۰ نیز برنامه ریزی کرده است که ۱۰۰ واحد جدید دیگر به این مجموعه اضافه کند
هند
این کشور با وجود دارا بودن ۲۱ نیروگاه برق هسته‌ای و ۶ نیروگاه در حال ساخت، به دنبال احداث نیروگاههای بیشتراست و برای تولید ۲۵ درصد برق موردنیاز خود از انرژی هسته‌ای با سرمایه گذاری ۸۵ میلیارد دلار تا سال ۲۰۵۰برنامه ریزی کرده است
تایوان طی ۳ دهه گذشته ۲۰ درصد برق موردنیاز خود را از ۶ راکتور در ۳ نیروگاه هسته‌ای تامین کرده است.
ویتنام در سال ۲۰۱۱ طرحی را برای راه‌اندازی ۱۰ راکتور تا سال ۲۰۳۰ تصویب کرد که در این راستا با شرکت Rosatom و برخی شرکت‌های ژاپنی نیز قرارداد امضا کرده است.دیگر کشورها مانند فیلیپین، سنگاپور، مغولستان و کامبوج در این مسیر اندکی از بقیه عقب تر هستند.
تولید ناخالص داخلی آسیا تا سال ۲۰۲۰ ( یعنی فقط پنج سال ذیگر ) به میزان ۶۵ درصد رشد خواهد یافت و برای تحقق این رشد، مصرف انرژی به ویژه در چین، هند و اندونزی تقریبا ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت.
ژاپن : بازگشت ژاپن به انرژی هسته‌ای
واحدهای دوقلوی هسته‌ای “سندای” در فرمانداری “کاگوشیما”متعلق به شرکت Kyushu Electric Power در تاریخ ۷ نوامبر۲۰۱۴ برای راه‌اندازی دوباره چراغ سبز گرفتند. سایت power magazine در مطلبی با عنوان “ژاپن راه‌اندازی دوباره اولین واحدهای هسته‌ای را تایید کرد”در اواخر سال ۲۰۱۴ با اعلام این مطلب چنین آورده است:این واحدها با آغاز فعالیت شان که به احتمال قوی در سال ۲۰۱۵ خواهد بود، اولین مورد از ۴۸ راکتور ژاپن خواهند بود که در پی حادثه سال ۲۰۱۱ فوکوشیما با هدف کنترل‌های ایمنی تعطیل شدند.در حال حاضر شرکت مربوطه تنها باید یکسری الزامات حقوقی را به انجام برساند. دست کم ۱۸ راکتور در ۱۲ نیروگاه هسته‌ای ژاپن تحت ارزیابی‌های ایمنی توسط اداره نظارت هسته‌ای (NRA) براساس استانداردهای جدیداعلام شده در جولای سال ۲۰۱۳، قرار دارند.نخست وزیر این کشور قول داده است تمامی راکتورهایی را که بازنگری‌های امنیتی را با موفقیت پشت سر بگذارند، دوباره راه‌اندازی کند. انتشار این اخبار که از سوی بسیاری تحلیلگران ، یک نقطه عطف مهم سیاسی توصیف شده است؛ موجب افزایش ۳۹٫۲۵ درصدی بهای اورانیم در جهان برای نخستین بار طی ۱۶ ماه شد.
زلزله ۹ ریشتری ژاپن ۲۰۱۱و سونامی پس از آن موجب ذوب شدن هسته ۳ راکتور فوکوشیما بر اثر گرمای بیش از حد و انتشار تشعشعات رادیواکتیو شد، حادثه‌ای که جهان را در شوک فروبرد. ژاپن ، کشوری کاملا صنعتی با وجود شرایط ایمنی بالا، با فاجعه‌ای هسته‌ای در مقیاس مشابه حادثه مرگبار سال ۱۹۸۶ چرنوبیل در جمهوری اوکراین مواجه شد.
میزان مصرف برق هسته ای: ۱۷۲۳۰ گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۴۸عدد
سهم برق هسته ای:صفر درصد
روسیه
میزان مصرف برق هسته ای: ۱۶۶۲۹۳گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۳۳عدد
سهم برق هسته ای: ۱۷٫۸ درصد از کل برق موردنیاز
آمریکا
میزان مصرف برق هسته‌ای : ۷۷۰۷۱۹گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۱۰۰عدد
سهم برق هسته ای: ۱۹ درصد از کل برق موردنیاز
در سال ۲۰۱۳ و پس از سی سال عدم ساخت رآکتور جدید ، برنامه هسته ای این کشور بار دیگر در صدر برنامه های تامین انرژی قرار گرفت به گونه ای که این کشور در حال حاضر احداث ۵ راکتور جدید را درون نیروگاه های فعلی خود آغاز کرده است.
انگلستان
میزان مصرف برق هسته ای: ۶۳۹۶۴گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۱۸عدد
سهم برق هسته ای: ۱۸٫۱ درصد از کل برق موردنیاز
در این کشور ۱۱ راکتور در مرحله ساخت است که تا سال ۲۰۲۵ راه اندازی می‌شود
کره جنوبی
میزان مصرف برق هسته ای: ۱۴۳۵۵۰گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۲۳عدد
سهم برق هسته ای: ۳۰٫۴ درصد از کل برق موردنیاز
فرانسه
میزان مصرف برق هسته ای: ۴۰۷۴۳۸گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۵۸عدد
سهم برق هسته ای: ۷۴٫۸ درصد از کل برق موردنیاز
فنلاند
میزان مصرف برق هسته ای: ۲۲۰۶۳گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۴عدد
سهم برق هسته ای: ۳۲٫۶ درصد از کل برق موردنیاز
جمهوری چک
میزان مصرف برق هسته ای: ۲۸۶۰۳گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۶عدد
سهم برق هسته ای: ۳۵٫۳ درصد از کل برق موردنیاز
سوئیس
میزان مصرف برق هسته ای: ۲۴۴۴۵گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۵عدد
سهم برق هسته ای: ۳۵٫۹ درصد از کل برق موردنیاز
بلژیک
میزان مصرف برق هسته ای: ۳۸۴۶۴گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۷عدد
سهم برق هسته ای: ۵۱ درصد از کل برق موردنیاز
هند
میزان مصرف برق هسته ای: ۲۹۶۶۵گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۲۰عدد
سهم برق هسته ای: ۳٫۶ درصد از کل برق موردنیاز
اسپانیا
میزان مصرف برق هسته ای: ۵۸۷۰۱گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۸عدد
سهم برق هسته ای: ۲۰٫۵ درصد از کل برق موردنیاز
کانادا
میزان مصرف برق هسته ای: ۸۹۰۶۰گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۲۰عدد
سهم برق هسته ای: ۱۵٫۳ درصد از کل برق موردنیاز
چین
میزان مصرف برق هسته ای: ۹۲۶۵۲گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۱۷عدد
سهم برق هسته ای: ۲درصد از کل برق موردنی
اوکراین
میزان مصرف برق هسته ای: ۸۴۸۸۶گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۱۵عدد
سهم برق هسته ای: ۴۶٫۲ درصد از کل برق موردنیاز
آلمان
میزان مصرف برق هسته ای: ۹۴۰۹۸گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۹عدد
سهم برق هسته ای: ۱۶٫۱ درصد از کل برق موردنیاز
سوئد
میزان مصرف برق هسته ای: ۶۱۴۷۴گیگاوات ساعت
مجموع راکتورهای فعلی:۱۰عدد
سهم برق هسته ای: ۳۸٫۱ درصد از کل برق موردنیاز
در بین تازه واردان نیز بلاروس و امارات به ترتیب احداث دومین و سومین واحد هسته‌ای خود را آغاز کرده‌اند. بنگلادش، اردن ، ترکیه، لهستان و بسیاری از کشورهای دیگر نیز در حال پیشروی در مسیر دستیابی به برق هسته‌ای هستند.
شاهد تحقیقات بسیار برای راه‌اندازی نسل جدید راکتورها هستیم که‌ایمن ترهستند و ضایعات کمتری نیز تولید میکنند. بر اساس آمارهای جدید، دوسوم از ۶۹ راکتور در حال ساخت در آسیا هستند.
برزیل نیزدرصدد احداث ۵ راکتور جدید تا سال ۲۰۳۰است.
ترکیه ، برنامه ساخت نیروگاه اتمی خود را با کمک روسها شروع کرده است و نیروگاههای بعدی خود را با ژاپن احداث خواهد کرد. ترکیه ۴نیروگاه در شمال توسط کنسرسیوم ژاپنی و ۴ نیروگاه در جنوب توسط روسها را در دست ساخت دارد
امارات ساخت نیروگاه هسته‌ای را با کره در کشور خود شروع کرده است و احتمالا در سال ۲۰۱۸ اولین نیروگاه و در سال ۲۰۱۹ دومین نیروگاه خود را وارد مدار خواهد کرد، سپس به سمت راه‌اندازی نیروگاههای سوم و چهارم خود خواهد رفت.
کشورهای قطر و کویت نیز تمایل خود را ابراز داشته‌اند. اردن و مصر هم در این موضوع برنامه ریزی کرده‌اند و برای راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای با روسیه قرارداد هایی منعقد کرده‌اند.
عربستان نیز برنامه بسیار وسیعی را دنبال میکند تا در ۲۰ سال آینده بتواند از انرژی هسته‌ای بسیار گسترده تر از آن چیزی که در بقیه کشورهای عربی دنبال می‌شود، استفاده کند. سعودی ها می خواهند ۲۰راکتور بسازند
گام‌های ایران برای تولید ۱۰درصد برق از انرژی هسته‌ای
در سال ۲۰۳۰ علاوه بر نیروگاه هزار مگاواتی بوشهر که وارد شبکه شده است، به ۸ هزار مگا وات برق هسته ای دیگر نیاز داریم تا سبد انرژی کشور را بهینه کنیم. در واقع در سال ۲۰۳۰ باید ۱۰ درصد ظرفیت توسعه ای برق کشور مربوط به نیروگاه های هسته ای باشد. به عبارت دیگر برای دستیابی به یک سبد بهینه انرژی الکتریکی در سال ۲۰۳۰، از ۱۲۰ هزار مگا وات ظرفیت برق کشور باید ۹ هزارمگاوات آن نیروگاه هسته ای باشد. اگر هر راکتور هم هزار مگاوات ظرفیت داشته باشد، کشور به ۸ واحد راکتور جدید تا سال ۲۰۳۰ نیازمند است.
براین اساس آبان ۱۳۹۳، قرارداد احداث ۲ واحد دیگر در سایت بوشهر با پیمانکار روسی منعقد شد. با احداث این واحدها حدود ۲۱۰۰ مگاوات به ظرفیت برق کشورمان در ۹-۸ سال آینده اضافه خواهد شد.یکی از مولفه های اصلی در ساخت نیروگاه هسته ای، مشارکت صنایع داخلی است.
در حال حاضر طرح هایی برای مشارکت دادن صنایع و شرکت های داخلی برنامه ریزی شده اگرچه تجهیزات مورد نیاز در این فناوری به ویژه در مدار اول (شامل راکتور و مولد بخار) جزو تجهیزات با فناوری بالا (های تک) است، اما هم اکنون تلاش می شود نمونه هایی از این تجهیزات در کشور ساخته شود.
در ۲ سال گذشته سهم مشارکت نیروگاه اتمی بوشهر در تأمین برق مورد نیاز کشور بین ۱٫۵ تا ۲درصد بوده است.
تحصیل فن آوری ساخت رآکتور :
در ابتدا از فناوری بهره برداری می کنیم که این موضوع در سطح نیروگاه اتمی بوشهر رخ داده است.
اکنون تلاش می کنیم این نیروگاه را تعمیر و نگهداری کنیم که بدین ترتیب سطح دوم فناوری را توسعه می دهیم. حال در هنگام تعمیر، گاهی اوقات باید طراحی قطعه ای را نیز تغییر دهیم که در حال فراگیری این سطح از فناوری هستیم.پس از این مرحله، اگر از نظر اقتصادی توجیه داشته باشد، می توانیم این نیروگاه ها را در داخل کشور طراحی و احداث کنیم. در حال حاضر آن چه اهمیت دارد، دستیابی به فناوری هسته ای است .
عمر نیروگاهها :
هر یک از منابع طول عمر متفاوتی دارند به عنوان نمونه نیروگاه هسته ای با دوره ساخت ۷ تا ۹ سال، ۶۰ سال طول عمر دارد.
نیروگاه های سیکل ترکیبی که ۴ سال دوره ساخت دارند، طول عمر مفید ۳۰ سال دارند
و نیروگاه های گازی که ۱۸ ماه دوره ساخت دارند، از طول عمر کمتری برخوردارند؛ بنابراین با توجه به طول عمر نیروگاه های مختلف، باید جایگاه هر یک از این منابع انرژی در برنامه بلند مدت در سبد انرژی کشور مشخص شود.
وقتی نیروگاهی با سوخت مازوت در منطقه ای فعالیت می کند، آلودگی محیط زیستی ایجاد می کند که تبعاتی مانند اثرات گلخانه ای و باران های اسیدی را در پی خواهد داشت.
باید توجه داشته باشیم که در ساخت نیروگاه های هسته ای در کشور هم انتقال فناوری و هم بومی سازی دانش فنی انجام می گیرد و هم یک اقدام اقتصادی انجام می شود که به رقابت پذیری برق هسته ای در مقابل دیگر منابع انرژی برمی گردد.
نیروگاههای هسته‌ای جدید ایران به سیستم آب شیرین کن مجهز می‌شود :
نیروگاههای هسته‌ای می‌توانند بخشی از بخاری را که از توربین خارج می‌شود، به سمتی هدایت کنند که از آن برای شیرین کردن آب استفاده می‌شود. لذا نیروگاههای هسته‌ای که در کنار خلیج فارس احداث می‌شوند، امکان استفاده از آب شیرین کن‌ها را با هزینه تولید پایین تر فراهم میکنند.
در حال حاضر پیش بینی شده است نیروگاههای جدید بوشهر به سیستم آب شیرین کن مجهز شوند. تجهیز این نیروگاه به سیستم آب شیرین کن میتواند تحول اقتصادی بالایی را در کشور ایجاد کند و باعث رونق کشاورزی شود و منافع اقتصادی بی شماری را برای کشور به همراه داشته باشد.
شاهکار شهید شهریاری و حیرت دشمنان :
شهید دکترشهریاری به قول رییس سازمان انرژی اتمی بدون هیچ چشمداشت مالی و جهاد گونه بخش اعظم این پیچیدگی را حل کرد و الباقی را نیز شاگردان او با خودباوری و اتکای به نفس به پایان رساندند و این همان چیزی است که غربی ها از آن سر درنمی آورند .
داخل پرانتز عرض کنم : دوستانی که مانند من در بخش خصوصی ، خصوصا مسائل فنی کار میکنند ، عظمت این ماجرایی را که نقل میکنم را بهتر درک میکنند : دانشمند وارسته دکتر صالحی ( استاد دکتر شهریاری ) نقل میکنند ، محاسبات خاص تولید سوخت بیست در صد ، فقط توسط شهریاری امکان پذیر بود و در کشور شخص دیگری نداشتیم .
ایشان را صدا کردم و از ایشان در خواست انجام این پروژه سنگین را کردم.
( هر شخص دیگرى من جمله خود من که باشم ، بعد از تعریف خدماتى که قرار است ارائه دهیم و مشخص شدن زمان خدمات و تعهدات ، مبلغ حق الزحمه و نحوه پرداخت اون رو قطعى میکنیم. اگر مشاور بداند که کارفرما هیچ گزینه دیگرى جز او ندارد ، و هر قیمتى بخواهد ، مجبور به پرداخت است ، چه میکند ؟ اگر بداند تکنیک و توانایى خاصى دارد که براى کارفرما بینهایت ارزشمند و ضرورى است ، و هر چند میلیارد تومان که درخواست کند ، مانند آب خوردن ، حلال و طیب میتواند از کارفرما بگیرد چه ؟ )
شهید شهریارى ، بدون هیچ پرسشى ، پروژه پیچیده و خاص را قبول و شروع به کار میکنند
شگفتى دیگر شهید شهریارى ، بعد از غیرت و مردانگى و سخت کوشى ، که پروژه رو به ثمر میرسونن و تحویل سازمان انرژى اتمى داده و اون رو اجرایى میکنند ، این است که درخواست میدهند ، این تکنیکها و روشهاى محاسباتى رو به دانشمندان جوان سازمان ، آموزش !!!! دهند.
این دومى رو دیگر در دنیا نمیشه راحت نظیرى براش پیدا کرد.
در دنیاى مادى امروز ، نشر واقعى علم ، با خست انجام میشه. دول غربى ، از خسیس ترین موجودات ، در انتقال علم به دیگران هستند.
خصوصا علم هاى انحصارى !
ایشان بدون چشم داشت ، به پیشنهاد خود ، این آموزش را انجام دادند .
به هر صورت تاریخ می گوید ۲۶ بهمن ماه سال ۱۳۹۰ برای اولین بار صفحات سوخت ۲۰درصدی تمام ایرانی در قلب راکتور تحقیقاتی تهران با حضور رییس جمهور وقت ؛ دکتر احمدی نژاد و مسئولان سازمان انرژی اتمی توسط فرزند شهید شهریاری رونمایی و در قلب راکتور جای گرفت .
سوال :
جناب مهندس رافتی از دوستان جوان و من اگه وارد این اختلافات بشیم زیاد نمیشه خرده گرفت شاید اطلاعاتمون کامل نباشه…ولی نماینده مجلسی که وزیر خارجه مورد تایید رهبری رو توی خانه ملت مورد بدترین حملات قرار میده چی باید گفت…یعنی مجلسمون تشکیل شده افرادی که مصالح گروهی رو به همه چی ترجیح می دن….ثمره انقلاب شد این مجلس…
پاسخ :
بازى چند زبانى رو در گروه مقابلمان ، بشدت حس میکنیم.
بعد از چانه زنى هاى سخت و نفس گیر در یک موضوع با گروه آمریکایى و رسیدن به یک راه حل و توافق ، هزار جور دبه رو به همراه داره.
فرداش ، همون گروه ، میان و میگن : کارشناسامون قبول نکردن !
یا یکى از کشورهاى اروپایى ، بانى میشه و ابراز مخالفت میکنه.
و یا ….
تازه همه که موافقت کردن ، کنگره امریکا میگه : ما قبول نخواهیم کرد …..
این مسائل ، اصلا اتفاقى نیست.
ما نیاز به فشار مثبت مدام و قوى پشت تیم مذاکره مون داریم.
بیانات هوشمندانه و داغ رهبرى ، هر جایى که فشار طرف مقابل ، مهار نشدنى بود و موضع ما رو ضعیف میکرد ، جان تازه اى به تیم ما و به هم ریختگى و عقب نشینى براى حریف داشته است.
مجلس ، در هر کشورى ، چنین نقش دفاع از منافع دراز مدت و استراتژیک کشور رو داره.
اگه ادبیات برخى انگشت شمار در مجلس ، کمى آزار دهنده است ، چاره اى جز صبر و بهره گیرى مثبت از اون رو نداریم.
در امریکا ، برخى سناتورها ، یک رسوایى سیاسى رو در همین جهت رقم زدند.
نامه مستقیم !! به رهبر ایران که با تعویض رییس جمهور آمریکا ، توافقات ، دیگر اجرا نخواهد شد !!
سوال :
فرض محال محال نیست. ایکاش میشد رفراندومی برای هسته ای برگزار میشد.
پاسخ :
هفتاد در صد جنگ هسته اى ما با غرب تمام شده. لطفا پنج ماه دیگه صبر کنید.
ان شاءالله در اون جشن ، خیلى چیزها براى گفتن خواهیم داشت.
سوال :
ممنونم برادر رافتی. شرمنده بخدا. ولی واقعیتش هرجور با این عقل ناقصم دودوتا چهارتا میکنم میبینم تنها دلیلی که میتونست اینهمه هزینه وزحمت تو این سالها برای ماجرای هسته ای رو توجیه پذیر کنه داشتن بمب اتمی و ورود به باشگاه سازندگان بمب بود. که ای کاش حداقل مسوولین مملکت توانایی و عرضه بدست آوردنشو به صورت چداغ خاموش میداشتن. حیف که اونم ندارن.
پاسخ :
دهها مدل رآکتور ، امروز در دنیا ساخته میشه. مهم اینه که
اولا غنى سازى و تولید سوخت داریم. ( چیزى که سازنده رآکتور ، کره جنوبى ، نداره ) ،
آب سنگین داریم ( که خیلى از کشورهاى پیشرفته ندارن ) ،
بهره بردار یک رآکتور قدرت هستیم ،
یک رآکتور آب سنگین با طراحى خودمون ، اجرا کردیم ،
کم کم ، ان شاءالله ، رآکتور ساز خواهیم شد. قراردادهاى خوبى با روسها بستیم.
بمب ، یک رآکتور است.
موتور کشتى اقیانوس پیما ، موتور ناو هواپیما بر ، موشک هاى فراجوى و …. همه رآکتور هستند.
ما خیلى از مراحل خط قرمز فن آورى رو پشت سر گذاشتیم.
با توافق جامع ، ان شاءالله ، توسعه کمى و کیفى کار ، جهش خواهد داشت.
سوال :
همه حرف من اینه. الان توافق کردن یعنی دور ریختن همه تلاشهای قبلی. شک نکنید امریکا تا آخرین پیچ سانتریفیوژهای ما رو دیس اسمبل نکنه ول کن نیست
پاسخ :
تحریم ، از دیدگاه سیاستمداران و دانشمندان غربى ، وسیله اى است که باید سریع عمل کند. کشور و ملت را به تنگ آورد. و مقاومت را بشکند.
اگر اثر سریع جدى نداشته باشه ، اصلا به ضرر کشور مقابل نمیشه.
واقعا پیشرفت هاى ما در زمینه هایى بوده که احساس نیاز فورى و ضرورى داشتیم.
در میان مدت و بلند مدت ، تحریم ، به نفع استقلال و نتیجه اون ، اقتصاد کشوره.
جنگ دو ساله ما ، به نام رفع تحریم ، ولى در واقع ، براى اعاده حیثیت ایران در بین مردم دنیا ، و شکستن دیوار انزواى عملى بوده ، که بسیار تا به امروز موفق بوده.
آمریکا دیگه در دنیا ، چنین نفوذ و قدرتى ندارن. دو سال قبل ، ما رو در دنیا مچاله کردن.
فرمان نرمش قهرمانانه ، تکنیک نجات کشور بود.
دیگه با وضعیت سایر کشورها ، آمریکا ، به توافق خوب تن خواهد داد.
فقط چانه زنى هاى نفس گیر مرحله دوم باقى مونده.
یک ماه تا پیش بینى قبلى ، چهار ماه هم پیش بینى من از ادامه نبرد.
سازمان انرژى اتمى ، با فراغ بال و مجوز بین المللى ، صدها پروژه و هزارها ریز پروژه تعریف خواهد کرد ، و جهش هسته اى در کشور اتفاق میفته.
نسل یک سانتریفیوژها ، دکور و دست گرمى بودند. به سمت پیشرفت واقعى خواهیم رفت.
