300 - آسيب‏ شناسي مسايل جنسي

نویسنده : زهرا رستگار

آسيب‏ شناسي مسايل جنسي   براي روابط جنسي آسيب‌هايي است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از: نگاه مسموم بستري براي آسيب در روابط جنسي   براي مصون ماندن از آسيب‏هاي جنسي، مهم‌ترين عامل نجات، مقابله با آسيب‌ها و محافظت از نگاه‏هاي ناشايست است. يكي از عوامل سلامت‌بخش زندگي اين است كه انسان به چشم خود اجازه […]

آسيب‏ شناسي مسايل جنسي

 

براي روابط جنسي آسيب‌هايي است كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از:

1. نگاه مسموم بستري براي آسيب در روابط جنسي

 

براي مصون ماندن از آسيب‏هاي جنسي، مهم‌ترين عامل نجات، مقابله با آسيب‌ها و محافظت از نگاه‏هاي ناشايست است. يكي از عوامل سلامت‌بخش زندگي اين است كه انسان به چشم خود اجازه ندهد به هر جايي نگاه كند و بايد براي نگاه خود محدوديتي ايجاد كند. در آيات و روايات از اين كار با تعابير متفاوتي ياد شده است. از جمله به تعبير «غض» اشاره شده است. غض به معناي بستن چشم، شكستن و فروگشتن آن است.23 قرآن كريم خطاب به مؤمنين و مؤمنات مي‏فرمايد: «به مؤمنان بگو: چشم‏هاي خود را از نامحرم فروگيرند» (نور: 30 و 31) و به زنان با ايمان بگو: چشم‏هاي خود را از نگاه فروگيرند. اين محدوديت پاكيزگي را به همراه دارد. در نتيجه، چشم به خيانت مبتلا نمي‏شود. خداوند متعال از چشمان ناپاك آگاهي دارد: «به چشم‏هايي كه نگاهشان خيانت مي‏كند و از بي‏راهه به تأمين نياز جنسي مي‌پردازد، آگاه است».24

 

افتادن نگاه انسان به اشياي مختلف، از جمله به انسان‏ها در بسياري موارد، از توجّه و دقّت تهي است؛ ولي پس از آن، ادامه دادن و نگاه‏هاي تكراري فسادهاي فراواني به وجود مي‏آورد؛ به‌گونه‏اي كه پيامبر اعظم(ص) مي‏فرمايد: «اي مردم، همانا نگاه مبدأ شيطاني دارد. پس هر كس نمونه‏اي از آن را در وجود خود يافت، بايد به اهل خود (همسر) رو بياورد».25 اگر انسان چنين تدبيري نينديشد، شيطان بسيار قوي است و كمتر طعمه‏اي از دست او جان سالم به در مي‏برد. به همين دليل، امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «اوّلين نگاه به سود تو است؛ دومين نگاه به ضرر تو است و در سوّمين نگاه هلاكت است».26

 

همان‌طور كه نگاه آلوده اين‌قدر خطرناك است، محدود كردن آن نيز اهميت ويژه‏اي دارد. اين اهميت به حدّي است كه امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «كسي كه به زني نگاه كند، پس نگاه خود را به سوي آسمان بلند كند يا چشم خود را ببندد، نگاهش به او برنمي‏گردد مگر اينكه خداوند حورالعين را به ازدواج او درمي‏آورد».27 اين روايت نشان مي‌دهد نگاه مفسده فراواني دارد و مقابله با آن به حدي اهميت دارد كه خداوند در مقابل چشم فروبستن از يك زن دنيايي، حوريّه‏اي نصيب انسان مي‏كند؛ حوريه‏اي كه تمام زنان عالم به زيبايي او نمي‏رسند؛ هم‌چنين نشان‏گر آن است كه محدود ساختن نگاه براي نوع انسان‏ها چندان آسان نيست و اين مقابله با اين آسيب، دو اثر مهم مصونيت فردي و امنيت اجتماعي را در پي دارد:

مصونيت فردي

 

انسان به دنبال رفع آلودگي است و آماده است خود را قرنطينه كند تا از آلودگي‏ها مصون بماند. هر چه برايش حفاظت ايجاد شود، دل‌خواه او و هر چه زمينه مسموميت او را فراهم سازد، برايش نگران‌كننده است. امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «نگاه تيري مسموم از تيرهاي شيطان است. هر كس از آن به خاطر خدا (نه غير خدا) صرف نظر كند، خداوند طعم ايمان را به او مي‏چشاند».28

 

براي مصونيت از مسموميت، بايد نگاه را محدود كرد تا از تيررس شيطان خارج شود. امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «نگاه پس از نگاه در دل انسان شهوت مي‏كارد و براي صاحب آن فتنه ايجاد مي‏كند و فتنه عدول از طريق حقّ و زمينه‌ساز بلا، محنت و عقوبت است».29 محدود كردن نگاه براي مصونيت آسان‌تر از نگاه كردن و آسيب‌زدايي است؛ زيرا هميشه پيشگيري آسان‌تر از درمان است.

امنيت اجتماعي

 

نه تنها انسان به دنبال ايمني خويش است، مي‏خواهد هر كس كه به نحوي به او وابستگي دارد، نيز مصون باشد؛ زيرا با مصونيت او، خودش احساس امنيت مي‏كند. تأمين اين امنيت به محدود كردن نگاه است. ابو بصير به امام صادق(ع) فرمود:

 

زني از كنار مردي عبور مي‏كند. پس مرد از پشت سر به او نگاه مي‏كند. حضرت فرمود: آيا هيچ يك از شما مسرور مي‏شود كه به خانواده و خويشانش نگاه شود؟ گفتم: نه، حضرت فرمود: براي مردم همان پسند كه براي خود مي‏پسندي.30

 

كسي كه مي‏خواهد از ناحية ديگران دربارة خانواده و خويشان خود امنيت دانسته باشد، بايد ديگران از ناحيه او احساس امنيت كنند، امام صادق(ع) مي‏فرمايد:

 

كساني كه از پشت سر به زن‏ها نگاه مي‏كنند، از اينكه زنان خودشان به اين مسئله مبتلا شوند، در امان نيستند. اگر مي‏خواهيد از ناحيه همسر، مادر و خواهر خود آسوده خاطر باشيد، بايد كاري كنيد كه ديگران نيز احساس راحتي كنند. 31

 

چه‌بسا اين پرسش به ذهن بيايد كه در روايات، امامان معصومان(ع) مي‏فرمايند: «چون انسان از اينكه ديگران به ناموس او نگاه كنند، احساس ناامني مي‏كند و اين را دوست ندارد، پس خود نيز نبايد به ناموس ديگران نگاه كند»،32 حال اگر كسي از نگاه كردن ديگران به ناموس خود ناراحت و ناراضي نباشد، آيا حقّ دارد بگويد من كه اين كار را براي خود مي‌پسندم، مي‌توانم براي ديگران نيز بپسندم، چون روايت مي‏گويد براي مردم راضي باش به آن‌چه كه براي خود راضي هستي، و من راضي هستم كه ديگران به ناموسم نگاه كنند.

پاسخ اين است كه سخن حضرت در فضايي است كه احتمال نمي‌رود كسي به اين امر راضي باشد و حضرت مطمئن بودند كه ابابصير پاسخ منفي مي‌دهد. چگونه ممكن است در سبك زندگي متدينان جز پاسخ منفي انتظار داشت؟ به عبارت ديگر، مخاطب حضرت كساني هستند كه اين‌قدر از انسانيت فاصله نگرفته‌اند و فطرتشان اين‌قدر زنگار ندارد كه از فطري‏ترين مسئله دور شده باشند. بنابراين، روايت از اين نمونه منصرف است و به اين مرتبه پست نپرداخته‏ است. بدان دليل كه در زمان حضرت، اين نوع تفكر متداول نبوده است. در مواردي كه مراتب نازله و پست به طور معمول ديده مي‏شده، حضرت به آن بخش نيز پرداخته است. براي مثال، در بحث غضب، در روايتي علي‌بن‌ابي‌طالب(ع) مي‏فرمايد: «عصبانيت نوعي ديوانگي است؛ چرا كه فرد عصباني پس از عصبانيت از كاري كه انجام داده است، پشيمان مي‏شود».33

 

همين‌جا به ذهن مي‏آيد كه برخي افراد عصباني مي‏شوند و پشيمان نمي‏شوند؛ آيا اين نشان مي‏دهد كه عصبانيت نوعي ديوانگي نيست؟ حضرت در ادامه روايت مي‏فرمايد: «فان لم يندم فجنونه مستحكم؛ اگر پشيمان نشد، ديوانگي او جدي و عميق است»؛ آن‌وقت ديگر عصبانيت نوعي از جنون نيست؛ بلكه در نهايت جنون است. اين توضيح نشان مي‌دهد اين فرض كه كسي عصباني شود و پشيمان نشود، در زمان حضرت زمينه داشته است. اين‌طور نيست كه اگر در پاسخ حضرت، ابو بصير مي‏گفت: آري، ما ناراحت نمي‏شويم ديگران به زنان ما نگاه كنند و به نظر ما نگاه كردن اشكالي ندارد، حضرت بگويد: پس شما هم نگاه كنيد! نقطة شروع سخن اتّفاق طرفين در قضاوت به زشتي كار است. اينجا است كه حضرت مي‏فرمايد: «حال كه شما اين كار را درباره خودتان زشت مي‏دانيد، خودتان نيز درباره ديگران اين كار زشت را انجام ندهيد».

 

بخشي از شرايط در روابط جنسي به صورت آداب رابطه جنسي سالم مطرح شد كه بايد قبل از انجام آميزش جنسي مورد توجه قرار گيرد تا زمينة مناسبي براي رابطه‏اي دلخواه فراهم شود. در اين ميان، آشنايي با آسيب‌ها مي‌تواند در بعد شناختي و انگيزشي ما را در رسيدن به رابطهٔ جنسي سالم كمك كند. آسيب‏ها آثار خود را به هنگام آميزش جنسي يا پس از آن نشان مي‏دهد و زمينه‏هاي بهره‌مندي همسران را تضعيف مي‌كند.