قرآن ناطق(عج)

129 - تربیت صحیح جنسی کودک از دیدگاه اسلام

نویسنده : زهرا رستگار

اسلام تربیت کودک را بسیار مهم شمرده است. در این راستا برای پیش از انعقاد نطفه و سنین مختلف عمر او توصیه هایی نموده است که مراعات دقیق آنها در تربیت جسمی و روحی او بسیار مؤثر است. یکی از جنبه های حساس تربیت، تربیت جنسی و پرورش کودک بر اساس حیا و عفت است […]

اسلام تربیت کودک را بسیار مهم شمرده است. در این راستا برای پیش از انعقاد نطفه و سنین مختلف عمر او توصیه هایی نموده است که مراعات دقیق آنها در تربیت جسمی و روحی او بسیار مؤثر است. یکی از جنبه های حساس تربیت، تربیت جنسی و پرورش کودک بر اساس حیا و عفت است که اسلام برای رسیدن به هدف مطلوب آن دستورات و توصیه های با ارزشی نموده است.

اسلام برای تربیت صحیح جنسی کودک در سه مرحله از مراحل زندگی وی دستوراتی دارد:

الف. بعد از تولد و پیش از ممیز شدن (قبل از رسیدن به سنی که بتواند بین خوب و بدن فرق بگذارد): دستور مهم اسلام در این مرحله این است زن و شوهر عمل زناشویی خود را حتی از طفل شیرخوار پنهان کنند، رسول خدا (ص) می فرماید:” به خدا سوگند اگر مردی با همسرش آمیزش کند و در اتاق طفل بیداری باشد که آن دو را در حال جماع مشاهده کند و سخنانشان و حتی صدای نفس کشیدنشان را بشنود آن کودک هرگز موفق نخواهد شد و آلوده به زنا خواهد شد”[۱].

ب. پس از ممیز شدن کودک و قبل از رسیدن سن بلوغ: بیشتر دستورات اسلام ناظر به همین دوره از دوران زندگی کودک است که دوران بسیار حساس و سرنوشت ساز زندگی هر انسانی به شمار می آید، از این رو اسلام دستورات خاصی را برای کودک و والدین معین کرده است. که برخی از آنها به قرار زیر است:

۱٫آموزش آداب شرعی به کودک ممیٌز؛ مثل آداب معاشرت با جنس مخالف، آداب طهارت و آداب پوشش. بهتر است در این زمینه مادر آموزش دختر را بر عهده بگیرد و پدر عهده دار آموزش پسر شود.

۲٫اجازه گرفتن کودک ممیز برای وارد شدن به محل استراحت پدر و مادر؛ اسلام تأکید کرده است که باید به کودک آموزش داد، پیش از وارد شدن به استراحتگاه والدین اجازه بگیرد. هدف از این دستور، پیش گیری از رو به رو شدن کودک با صحنه‏های جنسی پدر و مادر و پیامدهای آن است. دراین باره قرآن می فرماید:”…باید کودکانتان که به حد بلوغ نرسیده اند در سه وقت از شما اجازه بخواهند. یک بار پیش از نماز صبح و در نیم روز هنگامی که لباس های خود را بیرون می آورید و بعد از نماز عشا. این سه وقت خصوصی برای شما است. اما بعد از این سه وقت گناهی بر شما و بر آنها نیست (که بدون اذن وارد شوند)…”.[۲]

  1. رعایت اصول پوشش از سوی والدین در حضور فرزند؛ علت اساسی که خداوند در آیه یاد شده می فرماید که فرزندان در سه وقت باید برای ورود به اتاق خواب پدر و مادر اذن بگیرند، این است که در این سه وقت والدین پ

 

سری بودن و خصوصی بودن

وقتی با کودکان در باره جنسیت صحبت میکنیم واژه های “خصوصی” و “سری” معانی جدیدی می یابند. کودکان کم سن و سال ممکن است نتوانند تفاوتهای ظریف این دو کلمه را دریابند ، از این رو والدین باید سعی کنند که تفاوتهای بین این دو واژه را آشکارا برای کودکان بازگو کنند.

به مثالهای زیر توجه کنید:

خانه هرکس همراه با اشیای داخل آن خصوصی است . همه میدانند که تو خانه ؛ تلویزیون و اسباب و اثاثیه داری اما فقط تعداد کمی از افراد هستند که اجازه دسترسی به اموال تو را دارند. خانه تو واموال تو خصوصی هستند.بقیه هم تلویزیون دارند اما تو اجازه نداری سرت را پائین بیندازی و بروی در خانه کس دیگری تلویزیون نگاه کنی. آن تلویزیون مال خصوصی آنهاست . به آن دست نزن!

مثال دیگر مثال مهمانی است: بیشتر مهمانی ها خصوصی هستند.خیلی از مردم ممکن است بدانند که در فلان خانه مهمانی برگزار میشود ولی همه به آن دعوت ندارند.زیرا مهمانی خصوصی است . برای حضور در مهمانی باید دعوت داشت .

برای بچه های کوچکتر میتوان از مثال خصوصی بودن توالت استفاده کرد چون درک آن برای آنها راحت تر است. همه میدانند که ماهمه به توالت میرویم. این اطلاعات سری نیست اما قطعا خصوصی است. چطور است که دسترسی به آن محدود است؟ خوب ما وقتی به درون توالت میرویم در را میبندیم. هیچ کس به کسی که توالت میرود نمیخندد و او را مسخره نمیکند چون همه ما این کار را میکنیم پس رفتن ما به توالت سری نیست اما این کار را باید تنهائی انجام بدهیم. پس این کار خصوصی است. همان طور که برای محدود کردن دسترسی دیگران به توالت در آن را می بندیم برای محدود کردن دسترسی دیگران به اعضای خصوصی بدن خود نیز از لباس استفاده میکنیم.

جنسیت موضوعی خصوصی است و ما خودمان تصمیم میگیریم که آن را با چه کسانی در میان بگذاریم. پس والدین باید به کودکان پیش دبستانی و دبستانی خود بگویند که گرچه موضوعات خصوصی خود را با خانواده در میان میگذارند اما نباید آنرا با دوستان کوچکترشان بگویند. شاید والدین دوستشان بخواهند خود، اولین کسی باشند که در باره اعضای خصوصی بدن و مسائل مربوط به جنسیت با فرزندانشان صحبت کنند.

بچه ها باید یاد بگیرند که ممکن است والدین دیگر نخواهند فرزندشان از غریبه ها اطلاعات بدست آورد.

شما به عنوان والدین کودک چند جمله ساده به فرزندتان یاد دهید تا اگر یک غریبه یا یک دوست خواست به مسائل خصوصی او دسترسی پیدا کند او بتواند آنها را به زبان بیاورد. مثلا :

– بدن من خصوصی است.

– در این باره از پدرومادرت سوال کن.

– این سوال خوبی است اما جوابش خیلی پیجیده است.

در باره تفاوت بین خصوصی و سری بودن یک نکته دیگر باقی که به یادگیری مربوط میشود.مهم ترین آموزگاران بچه ها والدین هستند اما غالب وقتی میخواهیم مسائل مربوط به جنسیت را با آنها در میان بگذاریم دستپاچه و نگران میشویم و احساس شرم میکنیم . ما میخندیم و فرزندانمان هم میخندند. ما دست و پایمان را گم میکنیم و نمیتوانیم به چشمان آنها نگاه کنیم و بچه ها هم همینطور . سر انجام همه ما متوجه تمسخر امیز بودن موقعیتمان میشویم و همه با هم میخندیم. اوضاع خوب است . خنده و شرم و شوخی همراهان جدائی ناپذیر مسائل جنسی هستند. در وافع همین خجالت و خنده رفتاری طبیعی است و از تنش موجود میکاهد. در واقع این موقعیت باعث خنده ما میشود نه دانشی که میخواهیم منتقل کنیم. نه ما و نه کودکان ما هیچگاه نباید از دانستن خجالت بکشیم زیرا همه ما حق داریم بدانیم. فقط باید سعی کنیم عبارات را در خور فهم کودکان ساده کنیم.

پیدا کردن لحظه های مناسب آموزش

 

شما میتوانید هر یک از موقعیت های زیر را به یک موقعیت مناسب برای آموزش تبدیل کنید:

– معلم فرزندتان یا یکی از بستگان یا همسایه های شما باردار است.

– تلویزیون برنامه ای نشان میدهد که در آن ارزش های خانوادگی یا اختلاف اخلاقیات خانوادگی مطرح میشود.

– دیداری از باغ وحش دارید که شامل مشاهده رفتارهای جنسی حیوانات یا توضیح در باره چرخه حیاتی آنهاست.

– زائیدن یک حیوان خانگی

– هنگام رفتن به مطب پزشک برای معاینه

– وقتی کودک شما به بدنهای برهنه یا نیمه برهنه دیگران در خانه یا استخر زل میزند.

– وقتی دختر یا پسرتان سعی میکند کسی را که برهنه است را ببیند.

– نگاههای کنجکاو فرزندتان هنگامی که پوشک بچه ای را عوض میکنید.

– دیدن نوار بهداشتی در یک فروشگاه.

– هنگامیکه با فرزندتان ماشین سواری میکنید و با او تنها هستید و در عین حال ناگزیر هم نیستید که به روی هم نگاه کنید زمان خوبی برای آغاز گفتگو در باره جنسیت است.

چند نکته:

۱- پدر و مادر نخستین آمزگاران کودک در زمینه جنسیت هستند.

۲- هنگام شروع گفتگو در مورد جنسیت شرم و حیا تا حدودی طبیعی است.

۳- کودکان به منابع اطلاعاتی قابل اعتماد نیاز دارند.

۴- اگر احساس میکنید این کار برایتان دشوار است با والدین دیگر صحبت کنید و برای تمرین نظرات و پاسخ های خود را با صدای بلند بر زبان بیاورید.

۵- در طول روز لحظه های بیشماری پیش میاید که برای آموزش مناسب است. از این لحظه ها استفاده کنید.

۶- اگر فرزندتان شما را با سوالهای خود غافلگیر کرد، میتوانید پاسخ خود را به تعویق بیندازید اما حتما در اولین فرصت به سوال او جواب بدهید.

۷- اطلاعات در مورد جنسیت مثل هر موضوع دیگری ، نیاز به بیان مکرر دارد. یکبار گفتن کافی نیست.

۸- اگر احساس میکنید هنگام گفنگو با فرزندتان چیزی را اشتباه گفته اید به اشتباه خود اقرار کنید و آنرا اصلاح نمائید. مثلا میتوانید بگوئید که “یادت میاید داشتیم در باره نوزادان حرف میزدیم؟ همه اطلاعات من صحیح نیود.کمی در باره اش مطالعه کردمف واقعیت اینجوری است که …”.

تا سن ۵ سالگی بیشتر بچه ها باید:

۱- نام صحیح اعضای بدن از جمله اعضای تناسلی را بدانند.

۲- درک کنند که نوزادان از رحم مادر متولد میشوند.

۳- مفهوم فضای خصوصی را هنگام تعویض لباس و رفتن به توالت بدانند. به ویژه ضروری است کودکان ۵ ساله تفاوت خصوصی و سری را بفهمند.

۴- بتوانند براحتی با والدین یا فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در باره جنسیت صحبت کنند.

۵- نسبت به هویت مذکر یا مونث خود عزت نفس داشته باشند.

بین ۶ تا ۹ سالگی بیشتر بچه ها باید :

۱- بتوانند تولید مثل حیوانات و گیاهان را به عنوان بخشی از چرخه حیات درک کنند.

۲- در پاسخ به سوالاتی چون “نوزادان از کجا میایند؟”،”چطوری میروند تو دل مامان؟”،”چطوری میایند بیرون؟” چیزهائی شنیده باشند.

۳- از تفاوت بین دو جنس آگاه باشندو بتوانند از واژگان صحیح برای اشاره به اندام تناسلی خود و جنس مخالف استفاده کنند.

۴- مفاهیم مربوط به خانواده، یعنی پدر و مادر شدن ، طلاق و ازدواج مجدد را بفهمند.

۵- درکی پایه ای از ایدز و عفونت های دیگری که از طریق جنسی منتقل میشود داشته باشند.

۶- نسبت به سلامت کلی و نیازهای ایمنی بدن خود مسئولیت روزافزون پیدا کنند و بهداشت شخصی خود را با مسواک زدن ، دوش گرفتن ، رعایت تغذیه مناسب و غیره حفظ کنند.

۷- مفاهیم دوستی و عدالت را بفهمند و بتوانند احساسات خود را با والدین یا افراد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در میان بگذارند.

 

بین ۹ تا ۱۳ سالگی بیشتر بچه ها باید:

۱- جنسیت را بعنوان بخشی طبیعی از زندگی درک کنند.

۲- با تغییرات طبیعی دخترها و پسرها در دوران بلوغ (عادت ماهانه و احتلام) آشنا شوند.

۳- بتوانند با دیگران دوست شوند و دوستی هایشان را حفظ کنند.(معمولا با هم جنس های خودشان)

۴- روند تولید مثل ، از جمله مفاهیم آمیزش جنسی ، پدرو مادر شدن، سقط جنین و جلوگیری از بارداری را درک کنند.

۵- در باره انتقال ایدز و بیماریهایی که از طریق جنسی منتقل میشوند اطلاعات بیشتری بدست بیاورند.

۶- همچنان مفهوم خصوصی بودن برخی از اعضای بدن خود را حفظ کنند و بدانند که سوء استفاده جنسی چیست ، چگونه میتوان آنرا تشخیص داد، چگونه میتوان خود را از آن محافظت نمود و در موقعیتهای که بالقوه خطرناک هستند ، چگونه باید رفتار کرد.

نکته :

با توجه به مراحل رشد کودک ، به پرسشهای او پاسخ دهید. هر چه سن او کمتر است پاسخ ها را عینی تر و با لحن جدی بیان کنید.

جواب آنها را حداکثر در دو تا سه جمله بدهید. بچه های ده – دوازده ساله به اطلاعات بیشتری نیاز دارند که میتوان از طریق کتاب ها ، جزوه ها و کلاسهای آموزشی به آنها دست یافت

۳ دیدگاه ارسال شده است

  • تجهیزات آشپزخانه صنعتی 3 دسامبر 2016

    خیلی جالب بود تشکر

  • کوثر 10 جولای 2018

    عنوانش تربیت جنسی از دیدگاه اسلام بود، ولی فقط مقدمه بحث با توجه به آموزه‌های اسلامی بود که اون هم خیلی کلی بود. اصل مقاله در واقع همون نظرات دانشمندان غربی بود. چطور می‌تونید اسم این یادداشت رو بذارید تربیت جنسی از دیدگاه اسلام؟!

  • فیلم 5 ژوئن 2019

    مطلب خوبی بود

  • نظر خود را با ما در میان بگذارید